@021 MAHA#KARMAVIBHAN*GA OM NAMO BHAGAVATE MAN~JUS*RIYE KUMA#RABHU#TA#YA zaGkhakSIrendukundasphaTikahimadalakSaumazubhrAbhragauraiz caJcatspaSTATTahAsair gaganatalagataiz chattrapaGkty [Atapatrai:] stavyair bhUr bhAti yasya tridazanaragarutsiddhagandharvajuSTai: prahvAs taM sarva eva praNamata satatam buddham Adityabandhum. divyaiz candanacUrNamizranikarair mandAnilodbhAsitair vINAveNumRdaGgadundubhiravair gandharvagItisvarai: yo jAta: kSitipAlaka: pracalayan kRtsnaM trilokAlayaM sarvajJAya niruddhasarvagataye buddhAya tasmai nama:. bhagavatA sUtram bhASitam. Evam mayA zrutam ekasmin samaye bhagavAn zrAvastyAM viha- rati sma. jetavane anAthapiNDadasyArAme. atha bhagavAn pUrvAhNe nivAsya pAtracIvaram AdAya zrAvastyAm piNDAya prAvikSat. sAvadAnaM zrAvastyAm piNDopacaraNam. yena zukasya mANavasya Taudeyapu- @022 trasya nivezanaM tenopasaMkrAnta:. tena khalu puna: samayena zukasya mANavasya Taudeyaputrasya nivezane zaGkhakuJjaro goNi- kAstRte paryaGke niSaNNa:. azmantakopadhAnAyAM kAMsyapAtryAM zAlimAMsodanam bhuGkte. bhagavAn adrAkSIt zaGkhakuJjaraM goNikAstRte paryaGke niSaNNam azmantakopAdhAnAyAM kAMsyapA- tryAm paribhuJjAnam. adrAkSIt zaGkhakuJjaro bhagavantaM dvAra- mUle gatvA ca punar bukkati. atha bhagavAn zaGkhakuJjaram etad avocat. etad api te zaGkha [cittaM] na damayati yad asi bhokArAd bukkAram Agata:. evam ukte zaGkhakuJjaro ’tizayitaroSaz caNDIbhUto ’nAttamanA goNikAstRtAt paryaGkAd avatIryAdhastAt paryaGkasya dA- rusyandanikAyAM niSaNNa:. tena khalu puna: samayena zuko mANavas @023 Taudeyaputro bahir gato ’bhUt kenacid eva karaNIyena. athAgacchac chuko mANavas Taudeyaputra:. adrAkSIt zuko mANavas Taudeya- @024 putraz zaGkhakuJjaram adhastAd dArusyandanikAyAm prapatitam. dRSTvA-janam Amantrayate. kena vo yuSmAkaM zaNkhakuJjara: @025 kiMcid ukta:. Ko ’smAkaM madhye madIyaputraM zaGkhakuJjaraM kiMcid vakSyati. api tv Agato ’bhUt zramaNo Gautama: dvAramUle @026 ’vasthitaM tam ittham bukkati. tam enaM zramaNo gautama evam Aha. etad api te zaGkha na damayati yad asi bhokArAd bukkAram Agata:. evam ukte zaGkhakuJjaro ’tizayitakupitaz caNDIbhUto ’nAtta- manA goNikAstRtAt paryaGkAd avatIryAdhastAt paryaGkasya dAru- syandanikAyAM niSaNNa:. atha zuka: (kro)dhAbhiSakta: kupitas caNDIbhUto ’nAttamanA goNikAn niSkramya yena jetavanam anAtha- piNDadasyArAmas tenopasaMkrAnta: tena khalu puna: samayena bhagavAn anekazatAyAm bhikSuparSadi purastAn niSaNNo dharmaM dezayati. adrAkSId bhagavAn zukam mANavakaM taudeyaputraM dUrAd evAgacchantam. dRSTvA ca punar bhikSUn Amantrayate sma. pazyata yUyam bhikSava: zukam mANavaM Taudeyaputram ita evAgacchantam. evam bhadanta. sacec chuko mANavas taudeyaputro ’smin samaye kAlaM kuryAt. yathA bhallo nikSipta: evaM kAyasya bhedAt param maraNAd apAyadurgativinipAte ’vicau narakeSUpapa- dyeta. tathA hy anena mamAntike cittam pradUSitam cittapradUSanAd dhetor evam iha [ke] satvA: kAyasya bhedAt param maraNAd apAya- durgatyavIcau narakeSUpapadyante. athAnyatamo bhikSus tasyAM velAyAM gAthAm bhASate sma. praduSTacittaM dRSTvaiva ekatyam iha pudgalam etam arthaM vyAkArSIc chAstA bhikSugaNAntike. idAnIm batAvikSepaM kAlaM kurvIta mANava: narakeSUpapadyeta cittaM hy etena dUSitam. yathA hy ucitaM nikSiptam evam eva tathAgate cittapradUSaNAd dheto: satvA gacchanti durgatim. adhikSepya mANavas taudeyaputro yena bhagavAn tenopasaMkrAn- @027 ta: upasaMkramya bhagavatA sArdhaM sukhasambhAvanAyAM saM- rajanIyAM vividhAM kathAM vyatisAryaikAnte niSaNNa: zuko mANavas taudeyaputro Bhagavantam idam evAvocat. Agato bhagavAn gautamo ’smAkaM nivezanam. Agamane bhagavatA gautamena zaGkhakuJjara: kiMcid ukta:. ihAham mANava pUrvAhNe nivAsya pAtracIvaram AdAya zrAvastyAm piNDAya prAvikSat. sAvadAnaM zrAvastyAm piNDopaca- raNam. yena bhavato ’tra nivezanaM tenopasaMkrAnta:. upasaM- kramya dvAramUle ’vasthita:. tena khalu puna: samayena zaGkha- kuJjaro goNikAstRtamaJcake ’dhirUDho ’zmantakopadhAnAyAM kAMsyapAtryAM zAlimAMsodanam paribhuNkte. adrAkSIt zaGkha- kuJjaro mAM dvAramUle ’vasthitaM dRSTvA ca punar bukkati. tam enam evaM vadA[mi. etad api te] zaGkha na damayati yad asi bhokArAd bukkAram Agata: evam ukte zaGkhakuJjaro ’bhiSakta: kupitaz caNDIbhUto ’nAttamanA goNikAstRtAt paryaGkAd avatIryAdhastAt paryaGkasya dArusyandanikAyAM niSaNNa:. kim punar bhagavAn Gau- tama: zaGkhakuJjarasyAsmAkam pUrvasyAM jAtaM jAnIte. alam mANava tiSTha mA etam artham pariprAkSIt. mA te bhaviSyati AghAtaz cAkSAntiz ca cetaso daurmanasyam. dvir api trir api zuko mANavas taudeyaputro bhagavantam etad avocat. kim punar bhagavAn gau- tamo ’smAkaM zaGkhakuJjaram pUrvikAyAM jAtaM saMjAnIte. alam mANava tiSTha mA mAm etam artham pariprAkSIt. mA ihaiva ca te bhaviSyaty AghAtaz cAkSAntiz ca cetaso daurmanasyam. anAtha tvam mANava yAvad dvir api trir apy etam arthaM nA...mANava zRNu sAdhu ca suSThu ca manasi kuru. bhASiSye. yas te mANava pitA tau- deya: sa eSa kAyasya bhedAd dhInAyAM zvayonAv upapanna:. tad bho gautama evam bhaviSyati. asmAkam pitA ya iSTayajJA AhitAgnir ucchri- tayUpa: sannIyate kAyasya bhedAt zubhre brahmaloke upapanno bhaviSyaty. anenaiva te mANava mAnAbhimAnena pitA taudeyo mahA- dAnapati: zvayonAv upapanna:. pitur mANava yadi me bhASitaM na @028 zraddadhAsi tena hi tvam mANava yena te nivezanaM tenopasaMkrama. upasaMkramya zaGkhakuJjaram evaM vada. saced bhavAJ chaGkha- kuJjaro ’smAkam pUrvikAyAM jAta: pitAbhUt taudeyo ’ dhiroha goNi- kAstRtam paryaNkam. adhirokSyati. adhirUDhaM caivaM vada. saced bhavAJ chaGkhakuJjaro ’smAkam pUrvikAyAM jAta: pitAbhUt tau- deya: paribhuJjIta bhavAn. azmantakopadhAnAyAM kAMsyapAtryAM zAlimAMsodanam paribhokSyate. bhuktavantam enaM vada. saced bhavAJ chaGkhakuJjaro `smAkam pUrvikAyAM jAta: pitAbhUt tau- deya: yat te `smAkam maraNasamaye mama santaM svApateyaM nopa- darzitaM tad upadarzaya. upadarzayiSyati. atha zuko mANavas taudeyaputro bhagavatA bhASitam udgRhya paryavApya yena svakaM nivezanaM tenopasaMkrAnta:. upasaMkramya zaGkhakuJjaram etad avocat. saced bhavAJ chaNkhakuJjaro ’smAkam pUrvikAyAM jAta: pitAbhUt taudeya: adhiroha. goNikAstRta paryaGke dhirUDhaM cainam evam Aha. saced bhavAJ chaNkhakuJjaro ’smAkam pUrvikAyAM jAta: pitAbhUt taudeya: paribhuJjIta bhavAn azmantako- padhAnAyAM kAMsyapAtryAM zAlimAMsodanam. paribhuktavAn. bhu- ktavantaM cainam evam Aha. saced bhavAJ chaGkhakuJjaro ’smAkam pUrvikAyAM jAta: pitAbhUt taudeya: yat te ’smAkam maraNasamaye mama santaM svApateyaM nopadarzitaM tad upadarzaya. atha zaGkha- kuJjaro goNikAstRtaparyaNkAd avatIrya yenAnyatamapurANavAsagRhaM tenopasaMkrAnta: upasaMkramya catura: paryaNkapAdukAn pAda- nakharikAbhir avalikhitamadhyaM ca mukhatuNDakenopajighrati. yata: sa zuko mANavas taudeyaputra: kRtAkRtasya hiraNyasuvarNasya caturo lohasaMghATAn adhigatavAn madhyAc ca sauvarNakamaNDalum. atha zuko mANavas taudeyaputras tat suvarNaM gopayitvA hRSTa- tuSTodagraprItisaumanasyajAta: zrAvastyA niSkramya yena bhagavAMs tenopasaMkrAnta:. tena khalu puna: samayena bhagavAn aneka- zatAyAm bhikSuparSadi purastAn niSaNNo dharmaM dezayati. adrAkSId @029 bhagavAJ chukam mANavaM taudeyaputraM dUrata evAgacchantaM dRSTvA ca punar bhikSUn Amantrayate sma. pazyatha yUyam bhikSava: zukam mANavaM taudeyaputraM dUrata evAgacchantam. evam bha- danta sacec chuko mANavas taudeyaputro ’smin samaye kAlaM kuryAd yathA bhallo nikSipta: evaM kAyasya bhedAt sugatau svarga- lokeSUpapadyeta. tathA hy anena mamAntike cittam prasAditam. citta- prasAdanahetor bhikSava: evam ihaike satvA kAyasya bhedAt sugatau svargalokeSUpapadyante. athAnyatamo bhikSus tasyAM velAyAM gAthAm bhASate. prasannacittaM dRSTvaiva ekatyam iha pudgalam etam arthaM vyAkArSIc chAstA bhikSugaNAntike. idAnIM gatadoSo ’yaM kAlaM kurvIta mAnava: upapadyeta deveSu cittam asya prasAditam. yathA duritaM nikSiptam evam eva tathAgate cittaprasAdanAd dheto: satvA gacchanti sadgatim. atha zuko mANavas taudeyaputro yena bhagavAn tenopasaMkrAnta:. upasaMkramya bhagavatA sArdhaM sammukhaM sammodanIM saM- raJjanIM vividhAm kathAM vyatisAryaikAnte niSaNNa:. evaM niSaN- NaM zukam mANavaM taudeyaputram bhagavAn idam avocat. kaccin mANava tathaiva yathA mayA zaNkhakuJjaro vyAkRta:. bho gautama tat tathaiva yathA bhagavatA gautamena zaGkhakuJjaro vyAkRta:. anyad api tAvad vayam bhagavantaM gautamam pRcchema kaMcid eva pradezaM saced avakAzaM kuryAt praznavyAkaraNAya. pRccha mANava yady evaM kAGkSasi. ko bho gautama hetu: ka: pratyaya: yenehaike satvA alpAyuSo ’pi dIrghAyuSo ’pi bahvAbAdhA api alpA- bAdhA api durvarNA api suvarNA api alpezAkhyA api mahezAkhyA api nIcakulInA api uccakulInA api anAdeyavAkyA api AdeyavAkyA api alpa- bhogA api mahAbhogA api duSprajJA api mahAprajJA api. kasya nu bho gautama karmaNo vipAkenedaM satvAnAM nAnAtvam prajJAyate. tatra bhagavAJ chukam mANavakaM taudeyaputram idam avocat karmavibhaGgaM te mANavaka dharmaparyAyaM dezayiSyami. tena hi @030 zRNu sAdhu suSThu ca manasi kuru. bhASiSye. evam bhagavanna iti zuko mANavakas taudeyaputro bhagavata: pratyazrauSIt. bhagavAn idam avocat. karmasvakAn aham mANava satvAn vadAmi karma- dAyAdAn karmayonIn karmapratizaraNAn. karma mANava satvAn vibhajati. yad idam hInotkRSTamadhyamatAyAm. tad yathA. asti karma alpAyu:saMvartanIyam. asti karma dIrghAyu:saMvartanIyam. asti karma bahvAbAdhAsaM vartanIyam. asti karma alpAbAdhAsaM. a. k. durvarNas^. a. k. prAsAdikas^. a. k. alpezAkhyas^. a. k. mahe- zAkhyas^. a. k. nIcAkulopapattis^. a. k. uccakulopapattis^. a. k. alpabhogas^. a. k. mahAbhogas^. a. k. duSprajJas^. a. k. mahA- prajJas^. a. k. narakopapattis^. a. k. tiryagyonyupapattis^. a. k. pretalokopapattis. a. k. asuralokopapattis^. a. k. manuSyalokopa- pattis^. a. k. kAmAvacara devopapattis^. a. k. rUpAvacaradevopa- pattis^. a. k. ArUpyAvacaradevopapattis^. a. k. kRtaM nopacitam. a. k. upacitaM na kRtam. a. k. kRtam upacitaM ca. a. k. naiva kRtaM nopacitam. a. k. yena samanvAgata: pudgalo narakeSUpapanna: paripUrNaM nairayikam Ayu: kSapayitvA cyavati. a. k. yena saman- vAgata: pudgalo narakeSUpapanna: sArdhanairayikam Ayu: kSapayitvA cyavati. a. k. y. s. p. narakeSUpapannamAtra eva cyavati. a. k. niyatopapattis^. a. k. aniyatopapattis^. a. k. dezAntaravipakSam. a. k. y. s. p. pUrvaM sukhito bhUtvA pazcAd du:khito bhavati. a. k. y. s. p. pUrvaM du:khito bhUtvA pazcAd api sukhito bhavati. a. k. y. s. p. pUrvaM sukhito bhUtvA pazcAt sukhito bhavati. a. k. y. s. p. pUrvaM du:khito bhUtvA pazcAd api du:khito bhavati. a. k. @031 y. s. p. ADhyo bhavati matsarI. a. k. y. s. p. daridro bhavati tyAgavAn. a. k. y. s. p. ADhyo bhavati tyAgavAn. a. k. y. s. p. [sic] asti pudgalo yasya karma kSiNaM bhavati nAyu:. asti pudgalo yasyAyu: kSINaM na karma. a. p. y. Ayu: karmANi ca kSINAni. a. p. y. Ayu: kSINam puNyAni ca. a. p. yasya nAyu: kSINam bhavati na karma. api tu klezA: kSiNA:. a. p. kAyena sukhI na cittena. a. p. cittena sukhI na kAyena. a. p. kAyena ca sukhI cittena ca. a. p. naiva kAyena sukhI na cittena. a. k. y. s. pudgalo ’pAyeSupapanno ’bhirUpo bhavati snigdhakAya: snigdhacchavir nayanAbhirAmo darzanIya:. a. k. y. s. pudgalo ’pAyeSUpapanno durvarNo bhavati rUkSakAyo ghoradarzana: pratikUladarzana:. a. k. y. s. p. apAyeSUpapanno durgandho bhavati jihmendriyo bhavaty avyaktendriya:. dazAnAm akuzalAnAM karmapathAnAM vipAkena dazAnAm bAhyAnAm bhAvAnAm abhivRddhi: prajJAyate. dazAnAM kuzalAnAM karmapathAnAM vipAkena dazAnAm bAhyAnAm bhAvAnAM vipatti: prajJAyate. dazAnu- zaMsAs tathAgatacaityAJjalikarmaNa:. dazAnuzaMsAs tathAgatacai- tyavandanAyA:. dazAnuzaMsAz chattrapradAnasya. dazAnuzaMsA ghaNTApradAnasya. dazAnuzaMsA vastrapradAnasya. dazAnuzaMsA AsanapradAnasya. dazAnuzaMzAbhAjanapradAnasya. dazAnuzaMsA bhojanapradAnasya. dazAnUzaMsA yAnapradAne. dasAnuzaMsA: pra- tizrayapradAnasya. dazAnuzaMsA: pAnakapradAne. dazAnuzaMsA: phalapradAne. dazAnuzaMsA mAlApradAnasya. dazAnusaMsA muktapuS- papradAnasya. dazAnuzaMsA: pradIpapradAnasya. dazAnuzaMsA gan- @032 dhapradAnasya. dazAnuzaMsA: pravrajyAyA:. dazAnuzaMsA araNya- vAse. dasAnuzaMsA: paiNDapAtikatve. daza vaizAradyAni. uddeza: karmavibhaGgasya dharmaparyAyasya. 1. tatra katamat karma alpAyu:saMvartanIyam ? ucyate. prANA- tipAta:. prANAtipAtasya anumodanam. prANAtipAtasya varNavA- ditA. amitramaraNAbhinandanam. amitramaraNasya samAdApanam. amitramaraNasya varNavAditA. garbhazAtanam. garbhazAtanasya varNa- vAditA. sthaNDilapratiSThApanaM yatra bahava: prANino ghAtyante mahiSapazUkarakukkuTAdaya: tasya yajJApravartakasya putrA: pautrAz cAnye ca janA: phalArthino bhayabhItAz cAnuvRttiM kurvANA: sattvAn nirghAtayanti. a) yathA kAzmIrAyAm mahAnagaryAm bhikSu: kilArhann anyata- rasmin gRhadvAre tiSThati. tasya gRhasya pArzvena rAjapathas tena pazU ravamANo nIyate. sa bhikSus taM dRSTvA hAhA dhik kaSTam iti vadati. puruSAs tam pRcchanti. Arya kim ayaM hAdhikkaSTam iti zabda:. sa Aha. na vaktavyam etad azrAddhAnAm. kAryArthaM tu bravImi. ya eSa pazU ravamANo nIyate. anena purA vaNigIzvareNa bhUtvA sthaNDilam pratiSThApitam. sAMvatsarikaz ca pazuyajJa: pravartita:. tatrAnena bahava: pazavo ghAtitA:. maraNakAle ca putrAn AhUya prAha. putrA: yady asti mayi sneho ya eSa mayA sAmvatsarika: pazuyajJa: pravartita:. eSa mayi kAlagate ’nupravartayitavya iti. putrais tathAstv iti pratizrutam. sa kAlagatas tena mohajena prANA- @033 tipAtena samanvAgata: svagRhe pazu: pratyAjAta:. sa tatra jAtau jAtau ghAtyate. adhunA ekaSaSTitamaM vAraM nIyate. atha sa bhikSus tam pazuM karuNAyamANa Aha. svayam eva te sthaNDilaM kRtaM svayam eva yajJa: pravartita: bahava: pazavaz ca ghAtitA: kiM ravase. sarvam idaM nirarthakam. b) yathaivaMvidhaM sthaNDilapratiSThApanam. tathA yuddhadar- zanam. yatra bahava: sattvA ghAtyante hastyazvamanuzyAdaya:. yuddhapratibaddhAnAM ca zastrANAm abhinandanam. c) yathA coktam bhagavatA vaizAlyAM kAlikasUtre. prANAtipAta Ananda sevito bahulIkRto niraya saMvartanIyo bhavati. tiryagyoni- saMvartanIyo ’pi bhavati. pretaviSayasaMvartanIyo’pi bhavati. yasmAd alpaprANAtipAtasya vipAko manuSyabhUtasya sato alpAyu:saMvar- tanIyo ’pi bhavati. d) tathA dazAdInavA nandikasUtra ukta: prANAtipAtasya. idaM karma alpAyu:saMvartanIyam. II. tatra katamat karma dIrghAyu:saMvartanIyam. ucyate. prANA- tipAtAn nivRtti:. prANAtipAtanivRttau varNavAditA. tatra samAdA- panam. tadvarNavAditA. vadhyaprAptAnAm manuSyapazusUkarakukku- TAdInAm parimocanam. bhitAnAM sattvAnAm abhayapradAnam @034 anAthAnAM sattvAnAm madhye kAruNyacittatA. glAnAnAM sattvAnAm madhye maitracittatA. anyeSAM ca bAlavRddhAnAm. teSAm eva bhoja- napradAnam. pratigrAhakeSu ca maitracittatA. yat pUrvoktaM kuza- lapakSeNa yuddhadarzanAdi. tathA stUpacaityavihArANAM zIrNAnAm pratisaMskaraNam ata evoktam. akAlamRtyur na bhavet tasya yo bhagnazIrNam pratisaMskaroti. a) tathA bakapratyekabrahmasUtraM varNayanti sma. tena kila RSibhUtena paJcAbhijJena tRSNArtasya sArthasya pathabhraSTasya upari RddhyA varSam pAtitam. tadarthaM ca bhagavatA gAthA bhASitA. tat te purANaM vratazIlavRttaM svapnAd vibuddho ’ham iha smarAmi. tatra ca sArthe bodhisattva: sArthavAho ‘bhUt. ya eNIkUle janatAM gRhItAm. eNI nAma nadI yasyA anukUle rAjA kazcid gRhIta: pratyamitreNa @035 himavantam anupravizya sa nIyamAna eva vadhyam prApta: saba- lavAhana: tena RSibhUtena RddhyA vAtavarSam muktam. sa copAyena pratyamitrajanakAyo vibhrAmita: sa rAjA mokSita: tat te dvitiyaM vratazIlavRttaM svapnAd vibuddho 'nusmarAmi. sa ca rAjA bodhisattvo babhUva. gaNgAsrotasi nAvA. gRhItA nAgena ghoreNa Rddhikena. sa ca tadA RSir gaNgAkUle maharddhika: paJcAbhijJa: pratizarati. tena ca kAya: krandamAno jIvitena nirAzas tato mokSita:. tat te tRtIyaM vratazIlavRttaM svapnAd vibuddho 'nusmarAmi. tasyAM ca nAvAyAM nausvAmi bodhisattvas tena kAlenAbhUt.evaM- vidhaM te trividhaM karma kRtam, tato ’tIva dIrghAyu:. b) yathA kecid AcAryA: kathayanti. bhagavAn Aha. bhUtapUrvam bhikSavo jambudvIpe sarvajanapadamArI vartate sma. athAnyatareNa sattvenAnyalokadhAtau sthitena Rddhimata: sakAzAc chrutam. yathA jambudvIpe sarvamArI pAtiteti. tena kRtapuNyena praNidhAnaM @036 kRtam. jambudvIpe upapadyAhaM sarvasattvAnAM vyAdhipraNAzAya jAyeyeti. sa tatropapanna:. ye ca sattvAS tRSitAs teSAm pAnIyena vyAdhiM nAzayati. ye ca bubhukSitAs teSAm bhaktena vyAdhiM nAzayati. evaM yena yasyArthas tenaiva tasya vyAdhiM nAzayati. na nAma tasya kiMcid apy anauSadhaM. yad yad eva gRhya prayacchati tat tad evauSadham. tasya jambudvIpakair manuSyai: sarvauSadhir ekanAma kRtam. atha bhikSava: sarvauSadhivaidyarAjo bahUnAM sattvasahasrANAM jIvitAni dattvA kAlagata: kAlAntareNa mithilAyAM rAjakule upapanna:. tato’pi tena mahAdevabhUtena asItikSatriya- sahasrANi dharmadezanayA pravrajitAni. jambudvIpe ’zItivarSasaha- srANi manuSyANAm Ayur na parikSiNam. tataz cyuta: kAlAntareNa kuzInagaryAm mAndhAtA saMvRtta:. bhUyaz ca saptasUryopadeze @037 sunetro nAma mAnavo vijJeya:. ahaM sa bhikSavas tena kAlena SarvauSadhivaidyarAjo ’bhUt. tasya karmaNo vipAkena mahAdevasyA- yu:pramANaM yojayitavyam. mAndhAtRsunetrAbhyAm apy evAyu:pra- mANam yojayitavyam. idaM karma dirghAyu:saMvartanIyam. ##III.## katamat karma bahvAbAdhAsaMvartanIyam. ucyate. khaTa- capeTapradAnam. khaTacapeTapradAnasyAnumodanam. khaTacapeTa- pradAnasya varNavAditA. teSAm pradAnena tuSTi:. mAtApitroz cittazarIre pIDAkaraNaM tathAnyeSAm pravrajitAnAM zIlavatAM citta- saMkleza:. amitravyAdhinA tuSTi:. amitravyAdhivyutthAnenAtuSTi:. vyAdhitAnAm abhaiSajyapradAnam. tathAparijIrNabhojanam. idaM karma bahvAbAdhAsaMvartanIyam. ##IV.## katamat karma alpAbAdhAsaMvartanIyam. ucyate. khaTaca- peTapradAnAn nivRtti:. tatra samAdApanam. tadvarNavAditA. tada- bhyanumodanam. glAnAnAm mAtApitR#NAm upasthAnakaraNam. tad apy anyeSAM gRhasthapravrajitAnAm. amitravyAdhinAnAttamanaskatA. tasya vyutthAnena cAttamanaskatA. bhaiSajyapradAnam. parijIrNabhojanaM ca. idaM karma alpAbAdhAsaMvartanIyam. V. katamat karma durvarNasaMvartanIyam. ucyate. krodha:. upanAha: mrakSa:. pradAza:. mAtApitror avarNavAditA. anyeSAM ca @038 gRhasthapravrajitAnAm bAlavRddhAnAm. stUpAGgaNacaityagRhavihArA- NAM ca bhUmer avizodhanam. stUpAnAm pratimANAM ca dIpavyucche- da:. durvarNAnAM sattvAnAm avahasanam. tathAcaukSasamudAcAratA. idaM karma durvarNasaMvartanIyam. ##VI.## katamat karma prAsAdikasaMvartanIyam. ucyate. akrodha:. anupanAha:. amrakSa:. vastrapradAnam. stUpacaityagRheSu ca sudhA- dAnam. suvarNapAtra dAnam. gandhalepapradAnam. alaMkArapra- dAnam. mAtApitror varNavAditA. AryANAM zIlavatAM varNavAditA stUpANgaNavihArANAM sammArjanam. satataM gRhasammArjanam. virUpANAM sattvAnAm anavahasanam tathAnyeSAm bAlavRddhAnAm. tathA caukSasamudAcAratA. ##a)## yathA Aryasundaranandena kila krakucchande samyaksam- buddhe bhikSusaMghe jentAkasnAnaM kRtam. tAMz ca dRSTvA cittam prasAditam. bhUyaz ca suvarNena haritAlena pratyekabuddhastUpe lepo datta:. idam api dRSTvA cittam prasAditam. abhirUpatAyAM ca pariNAmitam. bhUyaz ca stUpe kriyamANe prathamaM chattraM kAri- tam. yathA pazcimabhave sa eva vyAkaroti. jentAkasya ca snAnena haritAlasya lepanena ca ekacchattrapradAnAc ca prAptA me suvarNavarNatA. tathaivAyaM zobhitavAn. idaM karma prAsAdikasaMvartanIyam. @039 ##VII.## katamat karma alpezAkhyasaMvartanIyam. ucyate. IrSyA. mAtsaryam. parasya lAbhenAtuSTi:. parasya varNavAditAyA atuSTi:. mAtApitro: paribhava:. AryANAM zIlavatAm paribhava:. tathAnyeSAM vyAdhitabAlavRddhAnAm. hIne dharmahIne 'kuzalamUle varNavAditA. bodhicittotpAdasya nivAraNam. tadabhyanumodanam. idaM karma alpezAkhyasaMvartanIyam. ##VIII.## katamat karma mahezAkhyasaMvartanIyam. ucyate. anIrSyA. amAtsaryam. paralAbhena tuSTi:. parasya yazovarNazabdazlokazra- vaNena tuSTi:. parasya varNavAditAyA AttamanaskatA. bhagavataz caityastUpakArApaNam. hIne dharmahIne ’kuzalamUle nivAraNam. mahezAkhyakuzalamUle samAdApanam. bodhicittotpAdanam. sarva- mahezAkhyakuzalamUle bodhicittotpAdanam. ##a)## yathoktam bhagavatA vArANasyAm pUrvAparAntake sUtre @040 ’jitasya Bodhisattvasya samuttejanaM kRtam. mahate khalu te ’jita autSukyAya cittaM damayati. yad idaM saMghaparihApaNAya. vak- Syate hi. maitreyas tuSitasurAlayAdhivAsI prAptavyA divi bhuvi ceha yena pUjA sa zrImAn dazabalatAm avApya zIghraM lokAnAm bhavatu zazIva nityapUjya:. idaM karma mahezAkhyasaMvartanIyam. ##IX.## katamat karma nIcakulasaMvartanIyam. ucyate. stabdhatA. abhimAnitA ca. amAtApitRjJatA. azrAmaNyatA. abrAhmaNyatA. akula- jyeSThApacAyitA. mAtApitror apratyupasthAnam. AryANAM zilavatAm apratyupasthAnam. anyeSAM ca gurusthAnIyAnAm AcAryopAdhyAyAnAm apratyupasthAnam. nIcakulAnAM satvAnAm paribhava:. idaM karma nIcakulasaMvartanIyam. ##X.## katamat karma uccakulasaMvartanIyam. ucyate. astabdhatA. anabhimAnitA. mAtApitRjJatA. zrAmaNyatA. brAhmaNyatA. kulajyeSThA- pacAyitA. mAtApitro: pratyupasthAnam. AryANAM zIlavatAm pratyupa- sthAnam. anyeSAM ca gurusthAnIyAnAm AcAryopAdhyAyAnAm praty- upasthAnam. nIcakulAnAM satvAnAm aparibhava:. ##a)## yathA ca bhagavatA sUtra uktam. yato bhikSava: kuzalazIla- vanto brahmacArina: kalyANadharmANa: pravrajitA upasaMkramanti paJca tasmin kule ’nuzaMsA: pratyanuzaMsitavyA:. katame paJca. iha bhikSava: upasaMkrAnteSu zIlavatsu cittAni prasAdyanti svargasaM- @041 vartanIyaM tad bhikSava: kulaM tasmin samaye pratipadam prati- pannam bhavati. punar aparam bhikSava: upasaMkrAnteSu zIlavatsu abhivAdayanti pratyuttiSThanti. uccakulasaMvartanIyam bhikSava:. tasmin samaye pratipadam pratipannam bhavati. evam sarvasUtraM yojyam. idaM karma uccakulasaMvartanIyam. ##XI.## katamat karma alpabhogasaMvartanIyam. ucyate. adattA- dAnam. adattAdAnasamAdApanam. cauryavarNavAditA. tadabhyanu- modanam. mAtApitror vRttyupaccheda:. tathAnyeSAM vyAdhita- bAlavRddhakRpaNAnAM vRttyupaccheda:. parasya lAbhenAtuSTi:. paralAbhAntarAyakriyA durbhikSAbhinandanaM ca. idaM karma alpa- bhogasaMvartanIyam. ##XII.## tatra katamat karma mahAbhogasaMvartanIyam. ucyate. adattAdAnAn nivRtti: pareSAM cAdattAdAnAn nivAraNam. pareSAm adattAdAnanivRttAnAM samanumodanam. mAtApitror vRttipradAnam. AryANAM ca zIlavatAM vRttipradAnam. tathAnyeSAM vyAdhitabAla- vRddhakRpaNAnAM vRttipradAnam. paralAbhena tuSTi:. parasyAlAbhe- nAtuSTi:. paralAbhasamanumodanam. subhikSAbhinandanam. ##a)## tad eva sUtraM yojyam. punar aparam bhikSava: upasaMkrAnteSu zIlavatsu dAnAni dadanti puNyAni ca kurvanti. mahAbhogasaMvar- tanIyaM bhikSavas tat kulam tasmin samaye pratipadam pratipannam bhavati. idaM karma mahAbhogasaMvartanIyam. ##XIII.## tatra katamat karma duSprajJasaMvartanIyam. ucyate. ihaikatyo na parAn pRcchati. paNDitAn. zramaNAn. brAhmaNAn. ko dharma: kiM dharmam kurvata: zreyaskaram iti. api tu duSprajJAn sevati. paNDitAn parivarjayati. asaddharmaM dIpayati. saddharmaM vigarhati. saddharmabhANakAnAM vaizAradyopacchedaM karoti. saddharmabhANakAnAm abhinivezena na sAdhukAraM dadAti. asad- @042 dharmabhANakAnAM sAdhukAraM dadAti. mithyAdRSTiM varNayati. samyagdRSTiM vigarhati. tathA pustakalekhakavAcakAnAM vRttyu- pacchedaM karoti. ##a)## sUtre coktam. unmattakasaMvartanIyam... karoti. sammU- Dhakaz ca kAlaM karoti. duSprajJaz ca bhavati. yathoktaM nandi- kasUtre. paJcatriMzad AdInavA: surAmaireyamadyapramAdasthAne yojayitavyA:. ##Buddhe## cAgauravo bhavati. dharma saMghe cAgauravo bhavati. ata: zAkyasUtraM yojayitavyam. yadA ca bhagavAn kapila- vastum Agata: sa madyapAnadoSAn na kadAcid Bhagavantam upa- saMkrAnta:. caturbhi: sthavirair bhagavatA preSitair gatvA vinIta: kAlagataz ca. zAkya: pRcchati. ##Bhagavan.## tasya kA gatir iti. Bha- gavAn Aha. ime’pi ca me zAkya bhASitasyArtham AjAnIyur iti sUtraM @043 yojayitavyam. yathA cUDA panthako nAma bhikSus tasya rAjagRhe prativasato bhagavatA gAthoddiSTA. sA ca varSAtyayena na zakitA grahItum. bhikSavo vismayam prAptA: pRcchanti. bhagavan kasyaiSa karmaNo vipAkena duSprajJa:. bhagavAn Aha. kAzyape samyaksam- buddhe parinirvRte eSa AraNyako bhikSus tripiTakas tatkAlam abhUt. bhikSuNAM ca buddhapUjAm akurvatAm buddhavacanam antarhitam. te bhikSavas tasya samIpaM gatA: asmAkam buddhavacanam antar- hitam. asmAkam apy upadezaM kuruSvety anena mAtsaryadoSAt teSAm upadezo na kRta:. evaM tacchAsanam antarhitam. tasya kar- maNo vipAkenaiSa duSprajJa:. idaM karma duSprajJasaMvarta- nIyam. ##XIV.## tatra katamat karma mahAprajJasaMvartanIyam. ucyate. @044 ihaikatya: paripRcchaka jAtIyo bhavati paNDitAJ chramaNAn brAhma- NAn sevate duSprajJAn parivarjayati. saddharmaM dIpayati. asaddharmaM vigarhati dharmabhANakAnAM vaizAradyaM varNayati. sahitabhASiNAM sAdhukAraM dadAti. ahitabhASiNam pariharati. samyagdRSTiM varNayati. mithyAdRSTiM vigarhati. masIpustakalekha- nIpradAnAni dadAti. na ca madyam pibati. yathoktaM ca nandikasUtre. paJcatriMzad madyapAnadoSA akuzalapakSeNa yojayitavyA:. idaM karma mahAprajJasaMvartanIyam. ##XV.## tatra katamat karma narakopapattisaMvartanIyam. ucyate. tIvram praduSTacittasya kAyavAGmanoduzcaritam. ucchedadRSTi:. zAzvatadRSTi:. nAstikadRSTi:. akriyAdRSTi:. matsarivAda:. akRtajJatA. Anantaryam. AryANAM zIlavatAm abhUtAbhyAkhyAnadAnam. idaM karma narakopapattisaMvartanIyam. ##XVI.## tatra katamat karma tiryagyonyupapattisaMvartanIyam. ucyate. madhyamaM kAyavAGmanoduzcaritaM vicitraM rAgasamutthi- taM karma vicitraM dveSasamutthitaM karma vicitram mohasa- mutthitaM karma. mAtApitro: pravrajitAnAM cAkalpikapradAnam. tiryagyonigatAnAM satvAnAm avahasanam. tathA praNidhAnakarma yathA govratikakukkuravratikaprabhRtInAm praNidhAnam atropapa- dyeyam iti. ##a)## yathA ca bodhisatvasya siMha jAtake ’vadAnaM vaktavyam. yathA ca varSAkArasya brAhmaNasya markaTopapatti: . tad yathA @045 varSAkAreNa brAhmaNena sthaviramahAkAzyapo bhikSU rAjagR- hasyoparimeNa gRdhrakUTAt parvatAd RSigiripArzvaM vihAyasA gacchan dRSTa:. tena praduSTacittena devadattAjAtazatrusaMsargAd vAgduzcaritaM kRtam. eSa zramaNo vihAyasA gacchan parvatAt parvataM gacchati. tad yathA markeTo vRkSAd vRkSam eva. bhagavata: kathitam. varSAkAreNa brAhmaNena krodhajAtena vAgduzcaritaM kRtam. tasya ko vipAka:. bhagavAn Aha. asya vAgduzcaritasya vipA- kato varSAkAro brAhmaNa: paJca janmAntarazatAni markeTo bhavi- SyatIti. tatas tena varSAkAreNa zrutam bhagavatA nirdiSTatvaM kila paJca janmAntarazatAni markeTo bhaviSyatIti. sa saMvignacittam prasAditavAn. tena bhagavAn parinirvANakAle pRSTa:. tasya karmaNa: kadA parikSaya iti. bhagavAn Aha. tAny eva paJca janmAntarazatAni kiM tu rAjagRhe utpatsyase yathA jambvA jambudvIpe jAyate. yatroSTrikAmAtrANi phalAni. yathA kSaudramadhv aneDakam eva- @046 mAsvAdAni. tatropapattir bhaviSyati. tato vyutthitasya te sugatir bhaviSyati. yathA cittapradUSaNena siMheSUpapanna:. tadarthaM ca bhagavatA gAthA bhASitA. dIrghA jAgarato rAtrir dIrghaM zrAntasya yojanam dIrgho bAlasya saMsAra: saddharmam avijAnata:. idaM karma tiryagyonyupapattisaMvartanIyam. ##XVII.## tatra katamat karma yamalokopapattisaMvartanIyam. ncyate. kruddhasya pratihatacittasya kAyavAGmanoduzcaritam. lobho viSama- lobho mithyAjIvo jighAMsitapipAsitasya kruddhasya kAlakriyA. vas- tuSv abhiSaktacittasya kAlakriyA. ##a)## yathA coktam bhagavatA satavarge Agame karmavibhaGgasUtre. @047 tasya khalu punar Ananda pudgalasyAnyajAtikRtaM vA karma pra- tyupasthitam bhavati. maraNakAle vA mithyAdRSTi:. idaM karma yama- lokopapattisaMvartanIyam. ##XVIII.## tatra katamat karmAsuralokopapattisaMvartanIyam. ucyate. sarvamRdukAyavAGmanoduzcaritam. mAna:. abhimAna: adhimAna:. asmimAna:. mithyAmAna:. sukRta kuzalamUlam asuralokopapatti- pariNAmitam. sarvo tkRSTarAgasamutthitaM dau:zIlyam prajJAmu- khena. idaM karmAsuralokopapattisaMvartanIyam. ##XIX.## tatra katamat karma manuSyalokopapattisaMvartanIyam. ucyate. subhAvitA mandabhAvitAz ca daza kuzalA: karmapathA:. katame daza. trividhaM kAyakarma. caturvidhaM vAkkarma. trividham mana:karma. idaM karma manuSyalokopapattisaMvartanIyam. ##XX.## tatra katamat karma kAmAvacaradevopapattisaMvartanIyam. ucyate. susamAptA daza kuzalA: karmapathA:. idaM karma kAmAva- caradevopapattisaMvartanIyam. ##XXI.## tatra katamat karma rUpAvacaradevopapattisaMvartanIyam. ucyate. susamAptA: susamAhitAs tato viziSTatarA: paripUrNA daza kuzalA: karmapathA:. idaM karma rUpAvacaradevopapattisaMvar- tanIyam. ##XXII.## tatra katamat karmArUpyAvacaradevopapattisaMvartanIyam. ucyate. catasra ArUpyasamApattaya:. AkAzAnantyAyatanam. vijJAnA- nantyAyatanam. AkiMcanyAnantyAyatanam. naivasaMjJAnAsaMjJAyata- nam. etA: samApattayo bhAvitA bahulIkRtAz ca bhavanti. idaM karmA- rUpyAvacaradevopapattisaMvartanIyam. ##XXIII.## tatra katamat karma kRtaM nopacitam. ucyate. yat kRtvA karma AstIryati jihreti vigarhati vijugupsati dezayati AcaSTe vyaktI- @048 karoti. AyatyAM saMvaram Apadyate. na puna: karoti. idaM karma kRtaM nopacitam. ##XXIV.## tatra katamat karmopacitaM na kRtam. ucyate. yat karma kAyena paripUrayitavyam. tatra praduSTacitto vAcam bhASate evaM te kariSyAmIti. idaM karmopacitaM na kRtam. ##XXV.## tatra katamat karma kRtaM copacitaM ca. ucyate. yat karma sAMcetanikam. ##a)## yathoktam bhagavatA. mana:pUrvaGgamA dharmA mana:zreSThA manojavA: manasA cet praduSTena bhASate vA karoti vA tatas taM du:kham anveti cakraM vA vahata: padam mana:pUrvaGgamA dharmA mana:zreSThA manojavA: manasA cet prasannena bhASate vA karoti vA tatas taM sukham anveti chAyA vA anuyAyinI. idaM karma kRtaM copacitaM ca. ##XXVI.## tatra katamat karma naiva kRtaM naivopacitam. ucyate. yat karma sAMcetanikaM svapnAntare kRtaM kAritaM vA. idaM karma naiva kRtaM naivopacitam. ##XXVII.## tatra katamat karma yena samanvAgata: pudgalo nara- keSUpapanna: paripUrNaM nairayikamAyu: kSapayitvA cyavati. ucyate. @049 ihaikatyena narakIyaM karma kRtam bhavaty upacitam. sa tat karma kRtvA nAstIryati. na jihrIyati na vigarhati na jugupsati na dezayati nAcaSTe na vyaktIkaroti nAyatyAM saMvaram Apadyate bhUyasyA mAtrayA hRSyati. prItim utpAdayati. yathA devadattakokAlikAdaya:. idaM karma yena samanvAgata: pudgalo narakeSUpapanna: paripUr- Nanairayikam Ayu: kSapayitvA cyavati. ##XXVIII.## tatra katamat karma yena samanvAgata: pudgalo nara- keSUpapanno ’rdhanairayikam Ayu: kSapayitvA cyavati. ucyate. ihaika- tyena nArakIyaM karma kRtam bhavaty upacitam. sa tat kRtvA nAstI- ryati na jihrIyati na vigarhati na jugupsate na dezayati nAcaSTe na vyaktIkaroti. nAyatyAM saMvaram Apadyate. api tu na bhUyasyA mAtrayA hRSyati. na prItim utpAdayati. idaM karma yena samanvAgata: pudgalo narakeSUpapanno ’rdhanairayikam Ayu: kSapayitvA cyavati. ##XXIX.## tatra katamat karma yena samanvAgata: pudgalo narakeSU- papannamAtra eva cyavati. ucyate. ihaikatyena nArakIyaM karma kRtam bhavaty upacitaM ca. sa tat kRtvAstIryati. jihrIyati. vigarhati vijugupsati AcaSTe. dezayati. vyaktIkaroti. AyatyAM saMvaram Apad- yate. na puna: kurute. sa cen narakeSUpapadyate upapannamAtra eva cyavati. ##a)## yathA rAjAjAtazatru:. tena devadattasahAyenAnantaryakarma kRtam. pitRvadha:. saMghabheda:. dhanapAlamokSaNam. zilAyan- tramokSaNam devadattasyAdezena. tasmAd avIcinarakagamanaM zrutvA tena saMvignena bhagavati cittam prasAditam. zrAmaNya- phalasUtre ’tyayadezanaM kRtam. pratisaMdadhAti kuzalamUlAni. tena maraNakAle cittam prasAditam. asthibhir api buddham bhaga- @050 vantaM zaraNaM gacchAmi. sa upapannamAtra eva cyavati. idaM karma yena samanvAgata: pudgalo narakeSupapannamAtra eva cyavati. ##XXX.## tatra katamat karma niyatopapattisaMvartanIyam. ucyate. yat kRtvA kvacid upapattaupariNAmayati amutropapadyeyam iti. sa tatropapadyate. yathA bhagavato jAtake syAmAkajAtakaprabhRtiSu praNidhAnavazAd upapattir varNyate. idaM karma niyatopapattisaMvartanIyam. ##XXXI.## tatra katamat karmAniyatopapattisaMvartanIyam. ucyate. yat kRtvA na kvacid upapattau pariNAmayati amutropapadyeyam iti. yathA satvA: karmavazAd upapadyante. idaM karmAniyatopapatti- saMvartanIyam. ##XXXII.## tatra katamat karma dezAntaravipAkam ucyate. yat karma tasminn eva janmAntare vA dezAntaragatasya vipacyate zubham azu- bhaM vA. tat karma dezAntaravipAkam yathA bhagavAn kathayati bhUtapUrvam bhikSavo jambudvIpe manuSyANam aparimANamAyur bha- vati. yathA rAjJo mAndhAtu:. athAnyatarasmin nagare maitrAyajJo @051 nAma sArthavAhaputro babhUva. sa paJcazatasahAyaparivRta udyAnaM gata:. taiz ca sahAyair ukta: asmin nagare baNijas tava pitaram pUr- vaNgamaM kRtvA mahAsamudram avatIrya suvarNa bhUmiprabhRtIni desAntarANi gatvA dvIpAntarANi ca pazyanti. dravyopArjanaM ca kurvanti. vayam api tvAm pUrvaNgamaM kRtvA samudram avatIrya dravyopArjanaM kariSyAmo dvIpAntarANi ca drakSyAma: tatas tena evam iti pratiSrutam. sa rAtrau gatvA mAtaram ApRcchati. amba suvar- NabhUmiM gamiSyAma:. tasya mAtAha. aparimANam putra dravyaM gRhe tiSThati. na gantavyam iti. sa mAtur vacanena nivRtta:. sa bhUya udyAnaM gata: sahAvair ukta:. tam arthaM vijJApayAma:. tena tathAstv iti pratizrutam. sa bhUyo mAtaraM gatvApRcchati. bhUyaz ca mAtrA pAdapatanAn nivartita:. evaM tRtIyam api. sa kAlAntareNa bhUya @052 udyAnaM gatvA sahAyair ukta:. tava doSad vayam api na gacchAma:. pRcchAmo vayam. trayodazyAM gamiSyAma iti. tena mAtur aviditam eva bahir bahu bhANDaM nirgamitam. tasya gamanakAle prasthitasya mAtA dvAre pAdapatanaM kRtvA sthitvA. putra na gantavyam iti. sa kruddho mAtu: pAdam mastake dattvAtikrAnta: samudrakUlaM ca gata:. tena sahAya uktA:. samudram avataratAM na jJAyate jIvitam maraNaM ca. vayaM sarva evASTANgasamanvAgatam poSadhaM gRhNA- ma:. tais tathAstva iti pratipannam. poSadhaM ca gRhItam. te samu- dram avatIrNa:. samudramadhyagatAnAM ca teSAM viSamavAtAdyA- hata: poto vinaSTas tena sarve kAlagatA:. maitrAyajJAz ca ma. pra. TamukhyAn avabaddhaM tAmraghaTaM ca gRhya samudrakUla uttIrNa: sa paryaTamAna: sauvarNaprAkAraM nagaram pazyati. ArAmasampan- naM vanasampannam. puSkariNIsampannam. dhUpitadhUpanam muk- tapuSpAvakIrNam avasaktapaTTadAmakalApam. tataz catasro ’psaraso nirgatA: sa tAbhir gRhya nagaram pravezita:. sa tAbhi: sArdham bahUni varSANi krIDitavAn. bahUni varSazatAni. bahUni varSANI bahUni varSazatasahasrANi kriDitavAn. sa tAbhir ukta:. Aryaputra tavAyam pRthivIpradezo ’pUrva:. asmAkam aviditaM na nirgantavyam. yadi nirgacchasi sarvathottarAbhimukhena na gantavyam. iti. sa tasmAt kAlAntareNa nirgata:. sa bhUyo gacchan nagaram pazyati. rUpyamayena prAkAreNa. ArAmasampannaM vanasampannam. pUrva- vad yAvat. tasmAd apy aSTAv apsaraso nirgatA:. tAbhir apy asau gRhya pravezita:. sa tAbhi: sArdham bahUni varSANi krIDitavAn. bahUni varSazatAni. bahUni varSasahasrANi bahUni varSazatasahasrANi kriDita- vAn. pUrvavat. tato’pi kAlAntareNa nirgata:. bhUyaz ca paryaTan nagaram pazyati. vaidUryamayena prAkAreNa ArAmasampannaM vana- sampannam. puSkariNIsampannam. dhUpitadhUpanam. muktapuSpA- vakIrNam avasaktapaTTadAmakalApam. tasmAd api SoDazapraso nirga- tA:. tAbhir api sArdham bahUni varSANi krIDitavAn. pUrvavat. sa tAbhir ukta:. Aryaputra tavAyam pRthivIpradezo ’pUrva:. asmAd vihArAt tena na nirgantavyam. athA nirgacchasi. sarvathottarAmukhena na ganta- vyam iti. sa tasmAt kAlAntareNa nirgata:. bhUya: paryaTamAna: @053 sphaTikaprAkAreNa nagaram. tathaivArAmasampannam. vanasampan- nam. puSkariNIsampannam. dhUpitadhUpanam muktapuSpAvakIrNam avasaktapaTTadAmakalApam. tasmAd api dvAtriMzad apsaraso nirgatA:. tAbhir api sArdham bahUni varSANi bahUni varSazatAni bahUni varSaza- tasahasrANi krIDitavAn. sa tAbhir apy ukta:. Aryaputra tavAyam pRthivI- pradezo’ pUrva:. asmAd vihArAt tena na nirgantavyam. atha nirgacchasi. uttarAmukhena na gantavyam iti. sa tAsAm pramadAd ratikhinno nirga- ta:. uttarAbhimukhena gacchan kaNTakATavIm prapanna:. atha kRSNaya- sena prAkAreNa nagaram pazyati. sa tatra praviSTa:. praviSTamAtrasya ca nagaradvAram pihitam. Urdhavam pazyati. prAkAro vardhate bhairavaM ca zabdaM zRNoti. tatrasthaz ca cintayati. kim etad iti. sa tatra gata:. atha pazyati puruSasyAsidharaM cakraM ziraz chinatti. sa bhIta: pRcchati. kim etad bho puruSa. nairayikapuruSa: prAha. eSa pra- tyekanaraka:. MaitrAyajJa Aha. kiM tvayA pApakarma kRtam iti. sa kathayati. asmin jambudvIpe mahAkozalI nAma nagaram. tatrAham mahAsArthavAhaputro ’bhUvam. sa paJcabhi: sahAyazatai: saho- dyAnaM gata:. te kathayanti. tava pitA sArthavAho ’smAkam pUrva- puruSo’ sti. pUrvaNgamaM kRtvA dezAntarANi gatvA dravyopArjanAni kurvanti. suvarNabhUmiM siMhaladvIpaM ca prabhRtIni ca dvIpAnta- rANi pazyanti. vayam api tvayA pUrvaNgamena dezAntaram pazyAma iti. vayam api gacchAma iti pratizrutam. so’ haM gRhaM gatvA mAta- ram ApRSTavAn. aham evaM dezAntaraM gamiSyAmIti. mAtA ma Aha. putra tava pitA samudram avatIrNo dezAntaraM gata eva kAlagata:. tvam ekaputraka:. prabhUtaM gRhe dravyaM tiSThati. na gantavyam. iti. mayA na gacchAmIti pratizrutam. evaM dvitIyaM tRtIyaM catur- tham apy ApAdapatanaM nivartita:. kAlAntareNAham bhUyo ’py udyA- naM gata: sahAyair ukta:. avazyaM gantavyam iti. gamiSyAmIti mayA pratizrutam. atha mama prasthitasya mAtA dvAre pAdapatanaM kRtvA sthitA. putra nArhasi mAm parityaktum iti. tasyAham mastake pAdaM dattvA prakrAnta:. so’ ham paJcabhi: sahAyazatai: sArdhaM samu- drakUlaM gata:. aSTAGgasamanvAgatam poSadhaM gRhya samudram avatIrNa:. suvarNabhUmiprasthitAnAm asmAkaM viSamavAtAdyAhata: poto vinaSTa:. te sarve kAlagatA:. ahaM tu bahubhir divasai: kathaM- cana samudrAd uttIrNo ’tha prapIDyamAna: sauvarNena prAkAreNa nagaram. ArAmasampannam. vanasampannam. puSkariNIsampannam. dhUpitadhUpanam. muktapuSpAvakIrNam. avasaktapaTTadAmakalApam. tasmAc catasro ‘psaraso nirgatA:. tAbhi: pravezito ’smi. yAvat. @054 tAbhir api sArdham bahUni varSANi. bahUni varSazatAni. bahUni varSazatasahasrANi krIDitam. tata: kAlAntareNa nirgacchan pa...pUr- vavat. tasmAd apsaraso nirgatA: tAbhi: pravezito ’smi. yAvat. tAbhir api sArdham bahUni varSANi bahUni varSazatAni bahUni varSa- zatasahasrANi krIDitam. evaM vaidUryamayam. tasmAd api SoDa- zApsaraso nirgatA:...tasmAd api nirgata:. sphaTikamayaM nagaram pazyAmi. pUrvavat. tasmAd dvAtriMzad apsaraso nirgatA: tAbhir api saha tathaiva krIDitam... kaNTakATavIm prapanna:. yAvad. Ayasana- garam pazyAmi. so ’ham atra praviSTa:. praviSTasya me dvAram pihitam. atra ca pUrvavat...asidharaM cakraM zirasi parivarta- mAnam pazyAmi. tatra ca mamAvasthitasya zirasi asidharaM cakraM saMkrAntam. yad aham mAtu... nivRtta:..aSTAGgasamanvAgataM ca poSadhaM gRhItam. tasya karmaNo vipAkena caturSu mahAnagareSu pratyekasvargasva....mAtu: zirasi pAdaM dattvA gata: tasya karmaNo vipAkena mamAsidharaM cakraM ziraz chinatti. maitrayAjJaz cintayati. mayApy etad eva karma kRtam. upasthito mamApi karmavipAka iti. nairayikapurusa: prAha. kutas tvam. maitrAyajJa: kathayati. asti jambudvIpe tAmaliptaM nAma mahAnagaram. tato’ ham. mayApi caitat sarvam anuSTheyam. nairayikapuruSa: prAha. asti mayAdyAnta- rikSe ghoSa: zruta: kSINas tava karmavipAka: maitrAyajJo nAma sArthavAhaputra: adyAgamiSyati. etad eva karma kRtveti. maitrAyajJa Aha. kim bhojanam. sa Aha. ata eva mastakAc chidyamAnAd yat pUyazo- NitaM sravati. evam uktvA sa puruSa: kAlagata: patita: maitrAyajJo bhIta: saMvigna: sarveNa bhAvena mAtApitro: praNipAtaM kRtvAha. Urdhvam bhavAgravitatAn adharAd avIciM tiryakprathAn agaNitAn api lokadhAtUn Atmansva surAsuranaroragabhUtakAye satvAni yAni upagatAni sukhino bhavantu @055 evaM cintayitvA sarveNa bhAvena mAtApitror namaskAraM kRtvA praNipAtaM ca praNidhAnaM ca kRtavAn. yatra yatropapadyAmi mAtA- pitro: zuzruSAM kuryAm aham iti. ye ca kecana satvA pratyeka- narake upapadyante teSAM sarveSAm arthAyAham atrAvasthita:. ye ca kecana loke yuktAs ca muktAz ca taSAM nama:. te mAm pAlayantu. idam uktvA tasmin nairayikapuruSa: kAle sthita:. punaz ca praNi- dhAnaM kRtvA punar apy Aha. kRtvAdau narakam avIcim AbhavAgrAd ye satvAz cyutigatibandhanAvabaddhA: te sarve sukham atinApya dharmayuktaM nirvANaM yad ajaram acyutaM spRzantu. atha tac cakram aspRzamAnaM zirasi nityakAlam evopari vihAyasi sthitam. nityaM ca kila tasya mAtAziSam prayuNkte. yady asti mama kiMcit puNyaphalam pradAnena vA zIlena vA brahmacaryeNa vA pati- vratatvena vA tena puNyaphalena mama putrasya yatra tatra sthitasya mA kiMcit pApam bhavatu. tena ca tasya zivam AsIt. b) yathA zyAmajAtake saviSeNa zareNa. zyAmakumArasya mAtA- pitror AzIrvAcanena zalyaz ca nirgato viSaM ca naSTam mRtaz ca saMjIvitas tadvat tasyApi zivam AsIt. yathA vajrarAjagRhe dha- naMjayasUtre AryazAradvatIputreNoktam tam enam brAhmaNam mAtApitarau samam mAnitau samyak pUjitau kalyANena manasAnu- @056 kampete. adhosI vatana putro dhArmikeNa karmaguNena na ca kiMcit pApaM karma karoti. sarvaM sUtraM yojyam. yathA ca siyAlakasUtre bhagavatoktam. tam evaM gRhapatiputra mAtApitarau paJcasu sthAneSu pratyupasthitau paJcasu sthAneSu pratiSThA- payata: tasya punar gRhapatiputra mAtApitRbhyAm anukampitasya puruSapudgalasya vRddhir evam pratyAzaMsitavyA. c) sa tatra prItyAhAra: sthitvA paripUrNeSu SaSTivarSasahasreSu kAlagata:. d) yathA rAjAjAtazatrur aparipUrNa eva nairayikAyu:pramANe cyuta:. abandhyatvAt karmaNAM kadAcid atIva zirorujA bhavati. e) atra kRtapraNidhAnasya maitrAyajJAnasya mAtApitRzuzrUSA vakta- vyA. yathA zyAmajAtake ’ndhau mAtApitarau hastibhUtena paripA- litau. anyeSu jAtakazateSu ca. f) atha bhagavAn prAptakAlam bhikSUn Amantrayate. syAd evam bhikSavo yuSmAkam anya: sa tena kAlena tena samayena maitrAyajJo nAma sArthavAhaputro babhUveti. naivaM draSTavyam. ahaM sa tena kAlena tena samayena maitrAyajJo nAma sArthavAhaputra AsIt. tasmAt tarhi bhikSavo mama vacanaM zraddadhAnair buddhe sagauravair bhavitavyaM dharme saMghe sagauravair bhavitavyam. mAtApitRSu AcAryopAdhyAyeSu sagauravair bhavitavyam. evaM vo bhikSava: zikSitavyam. ya evaM dezAntaragata: sukhaM du:kham pratyanu- @057 bhavati. yathA maitrAyajJena dezAntaragatena tasminn eva janmani pratyekasvargam pratyekanarakaM cAnubhUtam. ya evaM dezAntara- gata: sukhaM du:kham pratyanubhavati. idaM karma dezAntara- vipAkam. g) etad darzayati bhagavAn. yathA mayi tathA mAtApitRSu. AcAryo- pAdhyAyeSu vacanakAriNAM samo vipAka: iha loke paraloke ca. kathaM iha loke sama: karmavipAko bhavati. yathA zrAvastyAM daridrapuruSo bhagavantaM sazrAvakasaMgham bhuJjAnaM dRSTvA cittam prasAditavAn. tena mahApuNyasambhAra upArjita: rAjyasaM- vartanIyaM karma kRtam. tad eva ca mokSabIjam. tac ca jJAtvA bhagavatA gAthA bhASitA ye tatrAbhyanumodante vaiyAvRtyakarAz ca ye anUnA dakSiNA teSAM te ’pi puNyasya bhAgina:. etad eva gAthA samutthAnam. mana:pUrvaNgamA dharmA mana:zreSThA manojavA: manasA cet prasannena bhASate vA karoti vA tatas taM sukham anveti chAyA vA anuyAyinI tataz cyutaz ca deveSUpapanna:. yathA ca tagarazikhI nAma pratyekabuddha:. durbhikSe daridrapuruSeNa sUpa: pratipAdita:. sa ca tadahar eva tasmin nagare rAjAbhiSikta: tata: kAlAntareNa pratyeka- buddha: saMvRtta: ya eSa sUtrAntare paripaThita: pratyekabuddhas @058 tagarazikhI nAma. evaM tAvad bhagavati sAMdRSTikazcittaprasAdasya phalavipAka:. h) katham mAtApitRSu. yathA maitrAyajJa: sArthavAhaputra: Acaturtham pratinivRtto mAtur vacanena caturSu mahAnagareSu pratyekasvargasukham anubhUtavAn. tat tu tasya mokSabIjam. evam mAtApiTSva api sAMdRSTika: phalavipAka: i) katham bhagavati mAtApitRSu ca cittapradoSeNa narakagam- anam bhavati. ucyate. devadatto bhagavati cittam pra...to’vIcau mahAnarake patita:. tathA sindhu viSaye raurukaM nAma nagaram. tatra zikhaNDI rAjaputra: pitaraM ghAtayitvA narake patita:. evam bhagavati mAtApitRSu ca cittapradUSaNena narakagamanam bhavati. j) tena kAraNena kiM nAsti nAnAkaraNam. ucyate. mahAntaM. nAnAkaraNam. bhagavAn anekakalpazatasahasropArjitakuzalamUla- sambhUtasambhAra: anutpannasya mArgasyotpAdayitA buddho bo- dhAya mArgaM dezayati. tasmin kRta: prasAdo ’prameyaphalavipAka: ante ca nirvANam. mAtApitror mokSamArgo ’vidita:. api ca na sarvam mAtApitror vacanaM kAryam. santi kecin mithyAdarzanopahatacitta: putrAn bruvanti. ehi mAm avasanaM naya. tava ca bhaviSyati hitAya @059 sukhAya mama ca. [prapAte mAm pA] tayAgnau vA pravezayeti. tan naiva kartavyam. kiM kAraNam. mAtApitarau ghAtayitvAvazyaM narakagamanam. ata eva bhagavatA pratiSiddho na mAtApitRghAtaka: pravrAjayitavya: nAsti tasya pravrajyA nopasampadA. nAsti phala- prApti:. evaMvidhaM varjayitvAnyathA samasamA mAtApitara AcAryo- pAdhyAyA: kathaM ca samasamA. nanu bhagavatoktam. mAtApitro: putrasneho yAvad asthimajjAm Azritya tiSThatya ata eva mAtApitRbhyAm ananujJAtasya nAsti pravrajyA. yathAryarASTrapAlazoNa prabhRtayo bhagavatA mAtApitarAv ananujJApya na pravrAjitA: adyApi tAn aNanujJAtAn na pravarAjayanti. yathA ca bhagavati pravarajite zud- dhodanasya putrazokena cakSuSI antarhite. ucyate. mAtApitara: paJca sthAnAni pratyAzaMsamAnA: putram icchanti. saMvardhito no vRddhIbhUtAn pAlayiSyati kAryaM ca kariSyati dravyasvAmI ca bhaviSyati. kAlagatAnAM ca pitRpiNDaM dAsyati. kulavaMzaz ca cirasthitiko bhaviSyati. imAni paJca sthAnAni pratyAzaMsamAnA mAtApitara: putram icchanti. naivam AcAryopAdhyAyA: kevalam eva kAruNyam puraskRtya katham asyA nAdikAlapravRttasya saMsAraca- krasya paryantaM kuryAd iti. yathA bhagavatA vinAya uktam. upAdhyAyasya ziSye putrasaMjJA bhavati. ziSyasyApya upAdhyAye pitRsaMjJA bhavati. evam anyonyanizritA: sukhino bhaviSyanti. evam AcAryopAdhyAyA: samasamA mAtApitRbhi: yathA cakravartisUtra @060 uktam bhagavatA. kasya karmaNo vipAkena rAjA cakravartI has- tiratnAnya azvaratnAni ca pratilabhate. dIrgharAtraM rAjA cakra- vartI mAtaram pitaraM vA svayaM vA skandhe vahati vA rathAdibhir vAhayati vA. AcAryopAdhyAyAn svayaM vahati vAhayati vA. tasya karmaNo vipAkena rAjA cakravartI hastyazvaratnAni pratilabhate. anenApi kAraNena samasamA mAtApitara AcAryopAdhyAyAz ca. api tv asty anyatra nAnAkaraNam. gRhasthAnAm mAtApitR pravrajitA: pUjyA:. pravrajitAnAm AcAryopAdhyAyA eva pUjanIyA:. yathA mahISAsakA gotrAntarIyA vinaye ’rthotpattiM dhArayanti. yathAha bhagavAn. na bhikSava: AcAryopAdhyAyAn anApRSTvA dezAntaraM gantavyam. kasmAd. bhavati bhikSavo jIvitAntarAyo bhavati brahmacaryAn- tarAyo bhavati pAtracIvarAntarAya: bhUtapUrvam bhikSavo mai- trAyajJo nAma sArthavAhaputra AsId iti. etad evAvadAnaM yathAvas- thitaM vaktavyam. evam eva samasamA AcAryopAdhyAyA mAtApitaraz ca. yathA coktam bhagavatA. yo bhikSavo mAtApitarau skandhena gRhya jambudvIpam paryaTeta yogodvahanaM ca kuryAt caturSu @061 dvIpeSu hiraNyasuvarNaM ca dadyAt. evam api mAtApitro: pratyupa- kAro na kRto bhavati. yaz ca punar buddhe prasAdayet. dharme. saMghe. paJcasu zikSApadeSu AryakAnteSu zIleSu pratiSThApayet. evam mAtApitRNAm putrai: pratyupakAra: kRto bhavati tac ca sarvam AcAryopAdhyAyA: kurvanti. yathAha bhagavAn dakSiNAvibhaNgasUtre. yathAnanda pudgala: pudgalam Agamya buddhaM zaraNaM gacchati dharmaM saMghaM zaraNaM gacchati yathoktAni ca zikSApadAni vakta- vyAni. tenAnanda pudgalena tasya pudgalasya na zakyam pratikartum. yad idam abhivAdanapratyutthAnamAtreNaivam api prativiziSTatarA AcAryopAdhyAyA mAtApitRbhyAm. yathA ca mahAkAtyAyanenAvanti- prabhRtaya: pazcimajanapadA abhiprazaditA: yathA cAryamadhayan- dinena kAzmIrAyAm paJca nAgazatani vinIya dezo ’bhiprasAdita: @062 anavataptasarasaz ca kuGkumam AnIya kazmIrAyAm pratiSThApi- tam. tac cAdyApi lokopabhuktam. vihAraz ca kArito ’dyApi ca tatraiva prativasanti. yathA Arya gavAmpatinA suvarNabhUmyAM yojanazataM janapado ’bhiprasAdita:. yathA ca pUrvavidehA Arya piNDo labhAradvAjenAbhiprasAditA (vihArAz ca kAritA adyApi tatraiva @063 prativasanti). yathA cAryamahendreNa siMhaladvIpe vibhISaNa prabhRtayo rAkSasA: samaye sthApitA dezaz cAbhiprasAdita: yathA cAdhyardhazatake sUtra AryapUrNena zUrpArake nagare paJco- @064 pAsakazatAni abhiprasAditAni. candanamAlaz ca vihAra: kArita:. yathA ca bhagavAn paJcabhir bhikSuzatai: sArdhaM vihAyasA tatra gato janakAyaz cAbhiprasAdita: api ca kim ekaikasya bhikSor nAma- grahaNena kRtena yato bhagavAn parinirva...ntar ya: kazcid vinIto bhikSur vA bhikSuNI vopAsako vopAsikA vA sarve te bhikSubhir eva vinItA:. yaz ca yenAbhiprasAdita: sa tasyAcAryopAdhyAyAz ca eta ...ta bhagavAn mAtApitara: paJca sthAnAni pratyanuzaMsamAnA: putram icchanti. AcAryopAdhyAyAs tu kAruNyAn nirvANaM dharmaM dezayanti. anenApi kAraNena mAtApitRbhya AcAryopAdhyAyA: prati- viziSTatarA iti. ata evam Aha bhagavAn. mama bhikSavo vacanaM zraddadhAnair bhagavati para: prasAda: kArya: dharme saMghe mAtApitRSv AcAryopAdhyAyeSu para: prasAda: kArya: tad vo bhavi- zyati dIrgharAtraM hitAya sukhAyeti. idaM karma dezAntaravipAkam @065 ##XXXIII##. katamat karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM sukhito bhUtvA pazcAd du:khito bhavati. ucyate. ihaikatyo dAnaM yAcita: samAna: pUrvaM prahRSTa: pratijAnIte pramudito dadAti. dattvA ca khalu pratisArI bhavati. sa yadA manuSyeSUpapadyate. ADhyeSu mahAdhaneSu mahAbhogeSu kuleSUpapadyate. pazcAt tasya te bhogA: parikSayam paryAdAnaM gacchanti. sa pazcAd daridro bhavati. yathAryagopaka: tena kila kakucchande samyak- sambuddhe bhikSusaMghasya godhenur dattA. sa pazcAt parair garhito na sAdhukRteyaM datteti. tena cittam pradUSitam. sa yatra yatropapadyate tatra tatra mahAdhano bhavati. pazcAt tena citta- pradoSeNa daridro bhavati. pazcime bhave ’pi rAjagRhe nagare @066 ‘nyatarasmin gRhe pratyAjAta:. tasya jAyamAnasya mAtA kAlagatA. anena mAtA mAritA jAyamAnena mUlanakSatre jAto ‘yam mA nirmUlaM kulaM kariSyaty amaGgalo ‘yam iti mAtrA sArdhaM zmazAne utsRSTa:. tatrApi ca mAtur ekastanAt kSIram pragharati tenaiva puNyAnu- bhAvena. vivRddhaz ca bhagavatAgatya pravrAjita:. etac ca sarvam anupUrveNa bhagavatA bhikSUNAM kathitam. evam anena pUrvaM kSIradhenu: prasAdajAtena dattA pazcAd vipratisArI saMvRtta:. tasyedaM karmaphalam. yas tv asau pUrvakaz cittaprasAdas tad evAsya mokSabIjam. yathA ca campAyAm mahAnagaryAm izvaro gRhapatiputra:. tena bhRtyAnAM haste sarvaM dhanaM caturdizam bANijyAya preSitam. tac ca sarvaM dezAntaragataM vinaSTam. sa ca parakarmakara: saMvRtta:. idaM karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM sukhito bhUtvA pazcAd du:khito bhavati. ##XXXIV.## katamat karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM du:khito bhUtvA pazcAt sukhito bhavati. ucyate. ihaikatyo dAnaM samAdAya yAcita: samAna: pratijAnIte kRcchreNa dadAti. dattvA tu dAnam pazcAt prItim utpAdayati. sa yadA manuSyeSUtpadyate dari- dreSu kuleSUtpadyate. tasya pazcAt te bhogA abhivRddhiM gacch- anti. atra cAniruddhasyAvadAnaM vaktavyam. tena kila rAjagRhe @067 zyAmAkataNDulabhaktam upariSThasya pratyekabuddhasya piNDapAto datta:. taddivasam eva rAjJA tuSTenASTau mahAgrAmA dattA:. tac ca pazcimakaM dAridryam. yathA tasyaiva vyAkaraNam pUrvAparAntake sUtre. yathA ca zrAvastyAM daridrapuruSeNa svajanaphalAni yAcitvA kSetraM nItAni karSaNArthe. tasya patnyA paragRhe bhAjanam AdhAya vrIhim AnIya bhaktaM siddham. atha bhagavatA zAriputra-maud- galyAyana-mahAkAzyapa-subhUtiprabhRtaya: ete uktA:. amukasya gRhapater gRhe prathamam bhaikSyaM grahItavyam iti. te ca sarve yathAnupUrvaM tatra gatA:. sarvaiz ca tasmAd bhaikSyaM labdham. atha pazcAd bhagavAn api gata:. tayA striyA jAtaprasAdayA pariziSTam bhaktaM sarvam bhagavato dattam praNidhAnaM ca karoti. anena bhagavan kuzalamUlena mA me bhUya: kadAcid dAridryaM syAd iti. tathAstv iti bhagavatA pratizrutam. tadahar eva tasya mahAnidhAnam prAdurbhUtam. tac chrutvA rAjA prasenajit tasmin gRhe gata:. tenoktam. asmAkam pUrvarAjabhis te dInArA: sthApitA iti. gRhapatinA tasya tato gRhyAJjalipUro datta:. aGgAra: saMvRtta:. rAjJA bhUyo gRhapater dattA:. suvarnaM saMvRttam. athA rAjA prasenajid vismaya- jAta:. gatvA bhagavato nivedayati. bhagavAn Aha. puNyanirjAtA gRhapater na grAhyA. sarvaM ca tadAnupUrveNa kathitam. evam eSa yadA dAtA bhavati du:khena yAcita: samAna: pratijAnite. du:khena @068 dadAti dattvA ca cittam prasAdayati. tena hetunA pUrvaM daridro bhUtvA pazcAn mahAdhano bhavati. idaM karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM du:khito bhUtvA pazcAt sukhito bhavati. ##XXXV.## katamat karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM ca pazcAc ca sukhito bhavati. ucyate. ihaikatyo dAnaM yAcita: sa prahRSTa: pratijAnIte prahRSTo dadAti. dattvApi ca prItimAn bhavati. sa yadA manuSyeSUpapadyate. ADhyeSu kuleSUpapadyate mahA- dhAneSu mahAbhogeSu. atra bhadrike nagare miNDhakaprabhRtInAM caturNAM dAnapatInAM vipAko vaktavya: tai: kila tagarazikhI pratyekabuddha: piNDapAtena pratipAdita:. atra vinayAvadAnaM vaktavyam. idaM karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM ca pazcAc ca sukhito bhavati. ##XXXVI.## katamat karma yena samanvAgata: pudgala: pUrvaM ca pazcAc ca du:khito bhavati. ucyate. ihaikatya: kalyANamitra virahito bhavati. sa dAnaM na dadAti. na ca tena kiMcit pApakaM karma kRtam bhavati. sa yadA manuSyeSUpapadyate daridreSu kuleSUpa- padyate. alpAnna pAna bhojaneSu. yathA zravastyAM daridradAra- kasyAvadAnaM varNayanti. zrAvastyAM kila bhagavAn piNDapAtam paryaTati. tadA ca zrAvastyAm ikSudvAdazI nAma bhavati. bhaga- vatA cekSUNi labdhAni. anyatarasmin gRhadvAre daridradArakas tiSThati. sa bhagavantam ikSUNi yAcati. bhagavataikaM dattam. sa @069 bhUyo yAcati. bhagavAn Aha. vatsa. ucyatAm. necchAmIti te bhUyo dAsyAmIti. sa prAha. mayA bhagavan na kadAcin necchAmIty uktam pUrvam. bhagavAn Aha. vatsa. ucyatAm necchAmi bhagavan sarvANi dAsyAmiti. tenekSulobhAn necchAmIty uktam. bhagavatA sarvANi dattAni. athAryAnanda: pRcchati. bhagavan kim idam. bhagavAn Aha. na kadAcid eSa Ananda rUparasagandhasparzAdinAM tRptapUrvo ‘bhavat necchAmIti vA na kadAcid uktapUrvam. tad etasya vacanaM tasya necchAmIti hetubhUtam bhaviSyati. Aha ca. necchAmIty eSa vyAhAro na kadAcid udIrita: kuto rUpANi zabdAz ca gandhA: sparzAz ca vai kuta:. ity evaM prArthayann eSa nityam bhramati bAliza: necchAmIti praharSeNa yaiSA vAk samudIritA hetur alpecchatA yaiSA sa evAsya bhaviSyati. idaM karma yena samanvAgata: pUrvaM ca pazcAc ca du:khito bhavati. ##XXXVII.## katamat karma yena samanvAgata: pudgala ADhyo bhavati matsarI. ucyate. ihaikatyenAlpamAtraM dAnaM dattam bhavati zilavati pAtrabhUte na tu punas tyAgacittam abhyastam bhavati. yadA manuSyeSupapadyate. ADhyeSu kuleSUpapadyate mahAdhaneSu mahAbhogeSu. tena dAnavizeSeNa yat tena punas tyAgacittam abhy- astaM na bhavati sa tena karmaNA matsarI bhavati. yathA zrAvastyAM @070 hillizAlagRhapater avadAnam. sa kila pUrvajanmani matsarI bhavati. atha tasya gRhadvAre tagarazikhI nAma pratyekabuddha Agata:. tasya bhikSA dattA. tena dRSTvAdIyamAnA tena kSavaNaye na ca bhikSA dattA sa ca pravrAjita: paribhraSTa:. sa tena karmaNA divyamA- nuSyakA: saMpattayo ‘nubhUya zrAvastyAm agra kulikaputra: pratyAjAto matsarI kAlagata:. tasya dravyaM rAjJA prasenajitAputra- kaM gRhitvA satavarge Agame prasenajitsaMyukteSu rAjopakIrNa- kaM nAma sUtram. prasenajid bhagavata: kathayati. iha bhagavann agrakulika: kAlagata:. tasya mayAputrakaM svApateyaM gRhItam. bhagavAn Aha. katIyam mahArAja gRhapater dravyaM gRhItam. sa Aha. zataM bhagavan zatasahasrANAM yad Ahatam pariziSTaM dravyam aparimitam anAhatam. bhagavAn Aha. idaM tasya mahArAja saptamam aputrakam dravyagrahaNam. yat tena tagarazikhI nAma pratyekabuddha: piNDapAtena pratipAdita:. tad asya karma parik- SINam. anyac ca kuzalamUlaM na kRtam. tenAdya prathamAyAM rAtryAM mahAraurave narake pacyate. tatra bhagavAn gAthA bhASate. dhanaM dhAnyaM jAtarUpaM gavAzvamaNikuNDalam dAsakarmakarA bhRtyA ye cAnye anujivina: mriyamANasya nAnveti nApi AdAya gacchati. yat tena kRtam bhavati kalyANam atha pApakam tad dhi tasya svakam bhavati tac ca AdAya gacchati. tasmAt kuruta puNyAnAM nicayaM sAmparAyikam @071 puNyAni paraloke ‘smin pratiSThA prANinAM smRtA gRhe tiSThati kAyo ‘yaM zmazAne priya bAndhavA: sukRtaM duSkRtaM caiva gacchantam anugacchati. ayam pudgala ADhyo bhavati matsarI. ##XXXVIII.## katamat karma yena samanvAgata: pudgalo daridro bhavati tyAgavAn. ucyate. ihaikatyena pudgalena bahu dAnaM dattam bhavati. tiryaggateSu manuSyeSu ca du:zIleSv abrahmacAriSu. puna: punas tyAgacittam abhyastam. sa yadA manuSyeSUpapadyate daridro bhavati tyAgavAn tena dAnAbhyAsena. yat tu tenApAtrabhUteSu dAnaM dattaM tena daridra:. yathA zrAvastyAM tatra vinaye tantra- vAyasya nidAnam varNayanti. sa tyAgavAn daridraz ca. puna: punas tyAgacittam abhyastam. idaM karma yena samanvAgata: pudgalo daridro bhavati tyAgavAn. ##XXXIX.## katamat karma yena samanvAgata: pudgala ADhyo bhavati tyAgavAn. ucyate. ihaikatyena pudgalena bahu dAnaM dattam bhavati zIlavatsu pAtrabhUteSu puna: punas tyAgacittam abhyastam bhavati. sa tena karmaNA yadA manuSyeSUpapadyate. ADhyeSu kuleSUpa- padyate mahAdhaneSu mahAbhogeSu. yat tu tena puna: punas tyAga- cittam abhyastaM tena tyAgavAn bhavati. yathAnAthapiNDadena kila krakucchande samyaksambuddhe jetavanaM niryAtitam. vihArazca kArita:. evaM kanakamunau samyaksambuddhe kAzyape sarvArtha- siddhe ca. bhUyaz ca maitreyasya suvarNAstIrNaM niryAtayiSyati. idaM karma yena samanvAgata: pudgala ADhyo bhavati tyAgavAn. ##XL.## katamasya pudgalasyAyu: kSINaM na karma. ucyate. ya: pudgalo narakAc cyuto narakeSUpapadyate. tiryagbhyazcyutas @072 tiryakSUpapadyate. yamalokAc cyuto yamaloke upapadyate. devebhyaz cyuto deveSUpapadyate. yathA varSAkArasya brAhmaNasya puna: puna: kAlagatasya markaTopapatti:. yathA kAsmIrAyAm pUrvoktasya gRhapate: puna: puna: pazUpapatti:. yathA ca zrAvastyAM kazcid daridra: kuTumbI kAlagata:. tasya gRhadvAre balIvardo vraNIbhUtena skandhena tiSThati. sa gRha Asaktacitta: kuTumbI tasya balIvardasya skandhe kRmi: pratyAjAta:. upapannamAtraz ca kAkena bhakSita:. punas tatraiva kRmi: pratyAjAta:. sa evaM saptakRtva ekadivasena kAlagata: upapannamAtraz ca kAkena bhakSita:. yathA cArya- mahAmaudgalyAyano magadheSu bhaikSyam paryaTAmAno ‘nyata- magRhadvAram anuprApta:. tasmiMz ca gRhe gRhapati: patnIsahito matsyamAMsaprakAreNa bhojanam bhuGkte. putreNa paryaGkagatena kRSNA cAsya kukkurI pura: sthitA. sa tasya matsyA sthinI kSipati. atha sa gRhapatir mahAmaudgalyAyanaM dRSTvAha. gamyatAm Arya nAsti kazcid atra yo bhikSAM dAsyati. sa khalu samprasthita:. tazmiMz ca gRhadvAre dezAntarAbhyAgatA: puruSA vidvAMsa: pUr- vasthitA: te taM dRSTvA vismayam prAptA:. aho Azcaryam ayaM nAma RddhimatAm agrya: yena Nandopanandau nAgarAjAnau vinItau vaijayantaz ca prAsAdo vAma pAdAGguSThena kampita: zakro vismA- pita: trisAhasraM lokadhAtuM nimeSAntaracArI sa nAma bhikSAm adattvA visarjita:. atha sthaviras teSAM saMvejanArtham Aha. vatsa. naitad Azcaryam. puruSA Ucu:. atha kim anyad Azcaryam vismaya- kAraNam. sa uvAca. ya eSa gRhapatir matsyamAMsaprakArair bhojanam @073 bhuGkte eSa matsya: asya gRhapate: pitA. tena yA eSAsya gRhasya pRSThata: puSkariNI ata: prabhUtamatsyAn uddhRtyoddhRtya bhak- SitA:. sa kAlagato ‘traiva matsya: pratyAjAta:. sa eSo ‘nekaza uddhRtyoddhRtya bhakSyate. atraiva ca bhUyo bhUya upapadyate. yApy eSA kukkurI asyaiva gRhapater mAtA. etayA lobhadoSeNa na kiMcid dAnaM dattam. na ca zIlaM sevitam. kevalaM kulavaMzArthaM dravyam paripAlitam. sAtraiva gRhe AsaktacittA kAlagatA kukkurISu pratyAjAtA. kAlagatA bhUyo ‘traivopapadyate. sarvAM ca rAtriM gRhaM samantAt paryaTati. mAtra kazcit pravized iti. atha yas tv eSa putra: paryaGke kRta: eSo ‘syA eva striyA: pracchanna bhartA anena ca gRhapatinA zrutam. eSA te patni parapuruSavyAsaktA jAteti. sa eSa gRhapatir grAmAntara gamanavyapadezena gRhAn niSkrAnta:. eSApi strI parapuruSeNa saha zayitA. anena gRhapatinA rAtrAv Agamya puruSo ghAtita:. so’ syAm eva striyAm Araktacittas tenaiva snehAnubandhena kukSav upapanna:. pazya vatsa ya: pitA caiva tasya sa maMsAni bhakSayati. yA mAtA janitrI tasyA matsyakaNTakAsthikAni dadAti. yaz ca zatru: kruddhena mArita: pAradArika: tam paryaGkena dhArayati. eSa saMsAradoSo nirveda: kArya:. idam atrAzcaryakAra- Nam. atha sa bhikSur mahAmaudgalyAyana etad evArtham sarvam pazcimajanatAsaMvejanArthaM zlokena saMgRhItavAn. yathAha. pitur maMsAni khAdatemAtu: kSipati kaNTakAn bhAryA jAraM ca poSeti loko mohatamovRta: ayam pudgalo yasyAyu: kSINaM na karma. @074 ##XLI.## katamaSya pudgalasya karma kSINAM nAyu: ucyate. ya: pUrvaM sukhito bhUtvA pazcAd du:khito bhavati. pUrvaM yo du:khito bhUtvA pazcAt sukhito bhavati asya pudgalasya karma kSINaM nAyu: ##XLII.## katamatasya pudgalasya karma kSINam Ayuz ca. ucyate. ya: pudgalo narakAc cyutas tiryakSUpapadyate. tiryagbhyaz cyuto yama- loke upapadyate. yamalokAc cyuto manuSyeSUpapadyate. tataz cyuto deveSUpapadyate. yathA zrAvastyAM viNikputra udyAnaM gata: puSpaheto: patnIvacanenAzokavRkSam ArUDha:. sA ca vRkSazAkhA vizIrNA. sa pASAnazilAyAm patita: kAlagata: tatra mahAjanakAyo rudati. atha bhikSavo divAvihAraM gatA:. taM dRSTvA saMvignA bhagavato nivedayanti. bhagavanu aho anityatA. atrodyAne gRhapa- tiputro bAlo ‘bhuktabhogo ‘zokavRkSAt patita: kAlagata:. tatra mahA- janakAya: saMnipatita: rauravasadRzaz ca zabda: zrUyate. bhagavAn Aha. eSa eva bhikSava: gRhapatiputra: pUrvam mahAsamudre ‘nya- tarasmin nAgakule upapanna:. sa tatra jAtamAtra eva strIsahita: krIDamAno garuDenoddhRtya bhakSita:. tatra nAgakanyA rudanti iha striyo rudanti. sa ca yasyA: striyA vacanenAzokavRkSam ArUDhas tasyo- pary AghAtaM kRtavAn. asyA doSeNAhaM vRkSam ArUDha:. kruddha: kAlagato narakeSUpapanna:. asya pudgalasya karma kSINam Ayuz ca. ##XLIII.## katamasya pudgalasya puNyAni ca kSiNAni Ayuz ca. @075 ucyate. yathA sa eva hillizAlI gRhapati:. yathA bhagavAn Aha. tasya punar mahArAja gRhapates tac ca kuzalaM karma parikSINam anyac ca na kRtam. so ‘dya prathamarAtriM raurave pacyate. yathA rAjA prasenajid rAjyAd bhraSTo rAjagRham anuprApta:. sa tatra purANa- mUlakapattrANi mukhe prakSipya khAdan puruSeNAkSipta:. zyAsu- pUrNena mukhenAtha maranaM mRta:. pratyekabuddhapUrvas tasya [pUrvasya ?] piNDapAtasya vipAkena. ayam pudgalo yasyAyuz ca kSINam puNyAni ca. ##XLIII. bis.## katamasya pudgalasya nAyu: kSINaM [na] karma. api tu kleza: kSiNA:. ucyate. zrotaApannasya. sakRdAgAmina:. anAgA- mina:. pratyekabuddhasya. ayam pudgalo yasya nAyu: kSINaM [na] karma. api tu klezA: kSINA:. ##XLIV.## katama: pudgala: kAyena sukhI na cittena. ucyate. kRtapuNya: pRthagjana: kAyena sukhI na cittena. yathA mahAdhana- brAhmaNagRhapatayo rAjA ca mAndhAtA. ayam pudgala: kAyena sukhI na cittena. ##XLV.## katama: pudgalaz cittena sukhi na kAyena. ucyate. yathA- rhann apuNya: cittena sukhI na kAyena. yathArya zoNottaras tena kila pUrvajanmani pratyekabuddhasya snAyato gomayapiNDaka: kapikacchumizra: snAnArthaM datta:. tena karma vipAkena kuSThena zarIraM vizIryati. tathA hi gAthA bhASitA. @076 karmANi nUnam balavattarANi karmabhyo vajrakalpebhya: yatra vazIbhUto ‘ham anubhavAmi du:khAni karmANi. yathA ca jaGghAkAzyapa:. tena kila vArANasyAm pratyekabuddhasya pratizrutam. bhaktaM dAzyAmIti . sa tasya mahatA parizrameNa kAlAti- kramaNe Asanne bhaktaM dattavAn. sa tena karmaNA pazcime janmani vitarAgo ‘pi bhUtvA pUrvAhNe piNDapAtam paryaTati. kAlAti- kramaNe Asanne kathaMcid bhaktaM labhate. tathAsya jaGghAkA- zyapa eva nAma. ayam pudgalaz cittena sukhI na kAyena. ##XLVI.## katama: pudgala: kAyena sukhI cittena ca. ucyate. arhan kSINAsrava: kRtapuNya:. yathA kazmIrarAjA dharmayaza:putro Bakula:. tathA hy asya siMhanAda:. azItir me AyuSmanto varSANi pravrajitasya na kadAcid vyAdhir bhUtapUrva:. antata: ziro’rti- mAtram api . tena kila vArANasyAM gAndhikabaNijA bhUtvA kakucchanda: samyaksambuddha: sazrAvakasaMgho glAna bhaiSa- jyenopanimantrito bhikSuNA cArhatA ekA harItakI gRhItA. sa tasya karmaNo vipAkena nirAbAdha:. ArogyaparamA lAbhA uktA bhagavatA yathA cAryAniruddha: kathayati. tasya khalv AyuSmanta: piNDa- pAtasya vipAkena saptakRtva: praNIte trayastriMzadevanikAye upapanna: saptakRtvo manuSyeSu rAjyaM kAritam. tasyaiva ca piNDa- @077 pAtasya vipAkenArhatvaphalalAbhI cIvarapiNDapAtazayanAsanaglAna- pratyayabhaiSajyapariSkArANAM lAbhi. tathA hi tasya bhagavatA durbhikSe paJca bhikSuzatAni dattAni. tasya puNyAnubhAvena sarveSAM divyam ananta bhaktam prAdurbhavati. ayaM pudgala: kAyena sukhI cittena ca. ##XLVII.## katama: pudgalo na kAyena sukhI na cittena ca. akRta- puNyA: pRthagjanA utsannakulavaMzA vastrAnnapAnavirahitA: para- gRheSu hiNDanti. tathA vyAdhibhi: kuSThakSayakAsajvarapANDu- rogadadrupAmAdibhi: parigatA hastapAdavikalAz cakSurvihInAz ca. ayam pudgalo na kAyena sukhI na cittena. ##XLVIII.## katamat karma yena samanvAgata: pudgalo ‘pAyeSUpa- panno ‘bhirUpo bhavati prAsAdika: snigdhakAya: snigdhacchavir nayanAbhirAmo darzanIya:. ucyate. ya: pudgalo rAgasamutthitena dau:zIlyena samanvAgata: apAyeSUpapadyate. yathA mayUrazukha- sArikAkAraNDavacakravAkaprabhRtaya:. idaM karma yena samanv- Agata: pudgalo ‘pAyeSUpapanno ‘bhirUpo bhavati prAsAdika: snigdha- kAya: snigdhacchavir nayanAbhirAmo darzanIya:. ##XLIX.## tatra katamat karma yena samanvAgata: pudgalo ‘pAyeSU- papanno durvarNo bhavati rUkSakAyo ghoradarzana:. ucyate. ya: pudgalo dveSasamutthitena dau:zIlyena samanvAgato ‘pAyeSUpapa- dyate. yathA siMhavyAghrakAkazRgAlakRSNasarpapretapizAcAdaya:. idaM karma yena apAyeSUpapanno durvarNo bhavati rUkSakAyo ghoradarzana:. ##L.## tatra-katamat karma yena samanvAgata: pudgalo ‘pAyeSUpa- panno durgandho bhavati jihmendriyo ‘vyaktendriya: ucyate. ya: pudgalo mohasamutthitena dau:zIlyena samanvAgata: apAyeSUpapa- @078 dyate. yathA chuchundarIkRmyajagarayUkAmakSikAdayo yathA zarIre viMzatikRmijAtaya:. idaM karma yena samanvAgata: pudgalo ‘pAyeSupapanno durgandho bhavati jihmendriyo ‘vyaktendriya:. ##LI.## dazAkuzala: karmapathA: katame daza. trividhaM kAyakarma. caturvidhaM vAkkarma. trividham manaskarma. eSAM dazAnAm akuza- lAnAM karmapathAnAM vipAkena dazAnAm bAhyAnAm bhAvAnAm abhi- vRddhir bhavati. ##LII.## prANAtipAtasyAkuzalakarmapathasya vipAkena pRthivyA ojaz ca tejaz cAntardhIyate. tasyaiva ca karmaNo vipAkenAlpAyur bhavati. ##LIII.## adattAdAnasyAkuzalasya karmapathasya vipAkena pRthivyAm azanizukazalabhamUSikakITaprabhRtaya: [sasyaghAsakA utpadya]nte. tasyaiva karmaNo vipAkena bhogavyasanam adhigacchati. ##LIV.## kAmamithyAcArasyAkuzalasya karmapathasya vipAkena pRthi- vyAM tRNadarbhAdIni durgandhIni prAdurbhavanti. tasyaiva kar- maNo vipAkena sampannagRhAvAsam pravizanti. atrAvadAnaM zvabhrapadasya susudhI dArikA kAsirAjJa: patnI devAvataraNe kAlo- dayina: pUrvajanmany avadAnaM vaktavyam. ##LV.## mRSAvAdasyAkuzalasya karmapathasya vipAkena mukharoga- @079 dantaroga galarogamukhadaurgandhyAdIni prAdurbhavanti. tasyaiva karmaNo vipAkenAbhutAkhyAnaM pratilabhate. ##LVI.## pizunavacanasyAkuzalasya karmapathasya vipAkena pRthi- vyAM. zarkarakaThallyAdIni du:khasaMsparzAdIni prAdurbhavanti. tasyaiva karmaNo vipAkena jAtivyasanA mitravyasanA bhavanti bhedya: parivAraz ca bhavati. .. ##LVII.## paruSavacaso ‘kuzalakarmapathasya vipAkena pAMzurajo- dhUlivAtavRStyAdIni prAdurbhavanti. tasyaiva karmaNo vipAkenAma- nojJazabdazravaNadarzanAny anubhavanti. ##LVIII##. sambhinnapralApasyAkuzalasya karmapathasya vipAkena… kandarazvabhrAdIni prAdurbhavanti. tasyaiva karmaNo vipAkenAnA- deyavacanA bhavanti. ##LIX.## abhidhyAyA akuzalasya karmapathasya vipAkena vrIhiyava- godhUmAdInAM sasyAnAM tuSapalAlA dIni prAdurbhavanti. tasyaiva karmaNo vipAkena paraprArthanIyabhogA bhavanti. ##LX.## vyApAdasyAkuzalakarmapathasya vipAkena prabhUte upte niSphalaM sasyam bhavati. tasyaiva karmaNo vipAkena pratikUladar- zano bhavati. ##LXI.## mithyAdRSTer akuzalasya karmapathasya vipAkena tiktakaTu- @080 kabhAvAny api picumandakoSAtakIviSatiktAlAbuprabhRtIni phalAni prAdurbhavanti. mithyAdRSTer akuzalasya karmapathasya vipAkena nAstikyavAdi bhavanti. ucchedadRSTi: lokAyatAdiSu ca zAstreSu prasAdo bhavati. yathA padAzvasya rAjaputrasya ya: kumArakAzyapena zve- tikAyAM vinIto lokAyatika:. yathA yathA sattvA imAn dazAkuzalAn karmapathAn bhAvayanti tathaiSAM dazAnAm bAhyAnAm bhAvAnAm atIva prAdurbhAvo bhavati. anenaiva ca kAraNena mahAsaMvartakalpe bhaviSyati samayo ‘nAgate ‘dhvani yat tilA bhaviSyanti tilapiSTaM bhaviSyati tailaM na bhaviSyati ikSur bhaviSyati ikSutaso na bhaviSyati guDo na bhaviSyati. na khaNDam bhaviSyati na zarkarA bhaviSyanti. gAvo bhaviSyanti kSIram bhaviSyati dadhi bhaviSyati navanItaM na bhaviSyati na ghRtaM na g:rtamaNDo bhaviSyati. evam anupUrveNa sarveNa sarve rasA antardhAsyanti. @081 ##BLANK## @082 LXII. katame dazAnuzaMsA madhyadeze caturmahAcaityalumbinI- mahAbodhiprabhRtiSu tathAgatacaityAJjalikarmapraNipAte. ucyate. madhyadeze janma pratilabhate. udArANi ca vastrAni pratilabhate. udA- raM kulam pratilabhate. udAraM vaya: pratilabhate. udAraM svaram pratilabhate. udArAm pratibhAnatAm. pratilabhate. udArAM zraddhAm pratilabhate. udAraM zIlam pratilabhate. udAram zrutam pratila- bhate. udAraM tyAgam pratilabhate. udArAM smRtim pratilabhate. udArAm prajJAm pratilabhate. asyoddAnam. dezavastrakularUpa- svarapratibhAnatAzraddhAzIlazrutatyAgAn smRtimAn bhavati prajJA- vAn tathAgatasya buddha prasAdaM kRtvAJjaliM labhate dhIra: @083 saprajJa udAram AzravakSayam. uktaM ca sUtre. ye kecid Ananda caityacaryAM caramANA: prasannacittA: kAlaM kariSyanti. yathA bhallo nikSipta: pRthivyAm tiSThate evaM kAyasya bhedAt svargeSUpa- patsyanti. @084 ##LXIII.## katame dazAnuzaMsAs tathAgatacaityavandanAyAm. ucyate. abhirUpo bhavati. susvara:. AdeyavAkhya:. pariSadam upasaMkrAn- ta: pariSadam Avarjayati priyo bhavati devamanuSyANAm. mahezAkhyo bhavati. mahezAkhyai: samAgamo sattvai: bhavati. buddhair bud- dhazrAvakaiz ca samAgamo bhavati. mahAbhogo bhavati. svargeSU- papadyate. kSipraM ca parinirvAti. ime dazAnuzAMsAs tathAgatacai- tyavandanAyA:. @085 ##LXIV.## katame dazAnuzaMsAz chattrapradAnasya. ucyate. chattra- bhUto bhavati lokasya. anavatapto bhavati kAyena anavatapto bhavati cittena. AdhipatyasaMvartanIyaM cAnena karma kRtam bhavaty upa- citam. puna: punaz ca rAjA bhavati cakravartI. mahezAkhyo bhavati. mahezAkhyai: sattvai: samAgamo bhavati buddhair buddhazrAvakaiz ca samAgamo bhavati. mahAbhogo bhavati. svargeSUpapadyate. kSi- praM ca parinirvAti. ##a)## atra gaGgAsaMtAre bhagavata: pratyekabuddhasya stUpe dat- tasya chattrasya vipAko varNyate. yathA cArya sundaranando vyAka- roti. jentAkasya ca snAnena tAlasyAlepanena ca ekacchattrapradAnAc ca prAptA me suvarNavarNatA. evamAdi chattrapradAnasya vipAko vaktavya:. Aha ca. @086 blank @087 yad dhAryate pravaradaNDam udArarUpaM kodaNDadAmaparimaNDitavastikozam chattraM vizAlam amalaM zazimaNDalAbham chattrapradAnajanitena jagaddharasya. zricihnabhUtam maNihemadaNDam paTojjvalaM kAJcanam Atapatram yad dhAryate mUrdhni narAdhipasya chattrapradAnena jagaddharasya ime dazAnuzaMsaz chattrapradAnasya. ##LXV.## katame dazAnuzaMsA ghaNTApradAnasya. ucyate. abhirUpo bhavati. susvaro bhavati. manojJabhASI bhavati. kalaviGkarutabhASI bhavati. AdeyavAkyo bhavati. nityaM samprahAryajAto bhavati. puna: punar AnandaM zabdaM zRNoti. svargeSUpapadyate. mahA- bhogaz ca bhavati. kSipraM ca parinirvAti. ##a)## yathA vizAkhayA mRgAramAtrA bhagavAn pRSTa:. katham mama prAsAde nityaM kAlam paJcANgikaM tUryaM sadaiva vadet. bhagavAn @088 Aha. sarvasvaropetAM ghaNTAm Aropaya. evaM te nityaM kAlam prAsAde paJcAGgikatUryazabdo bhaviSyati. anavadyaz ca. ime daza guNA ghaNTApradAnasya. @089 ##LXVI.## katame daza guNA vastrapradAnasya. ucyate. zlakSaNa chavir bhavati. snigdhacchavir bhavati. na ca rajaz cailaM kAye zliSyati. hrIrapatrApyasampanno bhavati priyadarzano bhavati prabhUtavastro bhavati lAbhI ca bhavati sUkSmANAM vastrANAm AstaraNAnAm. mahA- bhogo bhavati. svargeSUpapadyate kSipraM ca parinirvAti. yatha- oktaM bhagavatA devatA sUtre. vastraprado bhavati varNavAn. ime daza guNAnuzaMsA vastrapradAnasya. @090 ##LXVII.## katame dazAnuzaMsA AsanapradAnasya. ucyate. gurusthA- nIyo bhavati lokasya. priyadarzano bhavati. prAsAdiko bhavati. paN- Dita janAbhigamyo bhavati. yaza: kIrtiz cAsya loke prathitA bhavati. sukhasaumanasyabahulo bhavati. svadeze ‘bhiramati. Asanair avai- kalyam bhavati. upasthAyakair avaikalyam bhavati. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. ime daza guNA AsanapradAnasya. @091 ##LXVIII.## katame dazAnuzaMsA bhAjanapradAnasya. ucyate. bhAjana- bhUto bhavati guNAnAM snigdhasaMtatir bhavati. na ca tRSAbahulo bhavati. tRSArtasya pAnIyam prAdurbhavati. na ca preteSUpapadyate. bhAjanair avaikalyam bhavati. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapa- dyate. kSipraM ca parinirvAti. ime dazAnuzaMsA bhAjanapradAnasya. @092 ##LXIX.## katame dazAnuzaMsA bhojanapradAnasya. ucyate. balavAn bhavati. varNavAn bhavati. sukhito bhavati. pratibhAnavAn bhavati. dIrghAyur bhavati. mahAjanAbhigamyo bhavati. priyadarzano bhavati. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. ##a)## yathoktam bhagavatA vaizAlyAM siMhasya rAjaputrasya. dadan siMha priyo bhavati. santo janA bhajanti. kalyANazabdo bhavati. vizArada: parSadam avagAhati. kAlagato deveSUpapadyate. gAthA coktA. @093 te tatra nandanti ramanti ca modayanti samarpitA: kAmaguNeSu paJcasu kRtvA hi vAkyam amitasya tAyino modanti te sugatavarasya zrAvakA:. etad dAnasya phalam bhagavatoktam. svargeSUpapadyate kSipraM ca parinirvAti. Aha ca. nAnArasavyaJjanasupraNItaM kAle zubhaM gandharasopapannam dadAti ya: pAtram avekSya dAnaM sadAryasaMghasya guNAn vicintya Ayuz ca varNaM ca yazo balaM ca samprApya bhogAn pratibhAM sukhaM ca divIha caiva prathitottamazrI: sukhAt sukhaM yAti vimokSam ante. ime daza guNA bhojanapradAnasya. @094 ##LXX.## katame daza guNA yAnapradAnasya ucyate. sukumAracaraNo bhavati. supratiSThitacaraNo bhavati. mArgaklamatho na bhavati. na ca bahvamitro bhavati. puna: puna: RddhipAdAn pratilabhate. hastyazvAdibhir yAnair avaikalyam bhavati. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. ##a)## yathA coktam devatAsUtre. yAnada: sukhito bhavati. yo dadAty upAnahau. yathA coktam abhidharme cakravartisUtre. katamasya kar- maNo vipAkena rAjA cakravartI hastyazvAdIni vAhanAni pratilabhate. dIrgharAtraM rAjA cakravartI mAtaraM vA pitaraM vopAdhyAyaM vA skan- dhena vahati vA vAhayati vA. hastyazvAdibhi: zivikAyAnair vA vahati vA. durgasaMkramaM vA karoti. setubandhaM karoti. upAnaha- pradAnAni vA dadAti. kAruNyena mahATavyAM sArtham atikrAmayati. tasya karmaNo vipAkena rAjA cakravartI hastyazvAdIni pratilabhate. tatrArUDha: samudraparyantAm pRthivIM divasacaturbhAgena parya- Tati. ime daza guNA yAnapradAnasya. @095 blank @096 ##LXXI.## katame daza guNA: pratizrayapradAnasya. ucyate. rAjA bhavati prAdezika:. rAjA bhavati mANDalika:. rAjA bhavati jambudvI- pAdhipati:. rAjA bhavati dvIpadvayAdhipati:. rAjA bhavati dvIpa- trayAdhipati: rAjA bhavati caturdvIpAdhipatiz cakravarti. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. yathA sumedhAyA bhikSuNyA gAthA. @097 bhagavati konAgamunau saMghArAme ca niveze sakhyas trayo vayaM sa vihAraM dadau pUrvam. etA gAthA sumedhAyA:. dharmadinnA ca bhikSuNI vizAkhyA ca mRgAramAtA. tAbhi: pUrvaM daridrastrIbhiz catvAri kASThAni nikhanya kAzakaTakam upari dattvA bhagavAn konAgamunir buddho niman- trita: sa tatra bhikSubhi: sArdham muhUrtaM vizrAnta: tAbhiz cit- tAni prasAditAni. tena karmaNA zatasahasraM vArAn devezUpapannA:. aparimitAni cakravartirASTrAny anubhUtAni. sumedhAgAthAz cAsminn arthe sarvA vistareNa pratyekam avagantavyA:. ime daza guNA: pratizrayapradAnasya. LXXII. katame daza guNa: pAnakapradAnasya. ucyate. sarven- driyasampanno bhavati. prasannavadano. vizuddhalalATa:. snig- dhacchavi: saMgatabhASI bhavati. na ca tRSAbahulo bhavati. tRSi- @098 tasya pAnIyam prAdurbhavati. na ca preteSUpapadyate. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. yathA cAha. manojJavarNaM rasagandhayuktaM sarvendriyaprItivivardhanaM ca akAlikaM satpuruSaprazastaM dadAti saMghAya tu pAnakaM ya: sakRtpipAsAvigato vizoko rasAn pradhAnAn caturo ’nubhUya jagac ca saddharmarasena tarpya tRSAkSayaM yAti sukhaM sukhena. ime daza guNA: pAnakapradAnasya. LXXIII. katame daza guNA mAlApradAnasya. ucyate. mAlAbhUto bhavati lokasya. kAyAd daurgandhyam apaiti saugandhyam prAdur- bhavati. nityasugandho nityAlaMkRto bhavati. abhedyaparivAro bhavati. sarvajanapriyo bhavati. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSU- papadyate. kSipraM ca parinirvAti. @099 ##a)## Aha ca. mAlyaM vicitram pravaraM sugandhaM praharSaNam prItikaraM narANAm prasannacitto munidhAtugarbhe tathAgatebhyaz ca dadAti yo vai sa divyamAlyAbharaNojjvalAGga: zrImat sukham prApya divIha caiva bodhyaGgadAmapratibhUSitAtmA mokSam paraM yAti guNAgragandha:. ##b)## tathAnyatarasya daridragRhapater duhitA. sA khalu dvAre sthitA janapadaM sarvAlaMkArabhUSitam pazyati. utsave ramamANam. sA pitaram Aha. mAm apy alaMkuruSveti. pitAha. kuto ’smAkaM daridrANAm alaMkAra:.eSa janapada: kRtapuNyo ’nekazo buddhe bhagavati kRtAdhikAra:. tena ca karmaNA karNesumanasya sthavi- rasyAvadAnaM vistarazas tasyoktam. evam alpo ’pi bhagavati kRta: prasAdo mahAphalo bhavati. tayA pitAtIvoparodhita: prayaccha mama kiMcid eSo ’grato vihAra: atra bhagavata: pUjAm upacariSyAmIti. tena du:khArtena vibhave ’vidyamAne palAlamayIm mAlAM kRtvA dattA. sA tAm palAlamayIm mAlAM gRhya buddhapratimAyA: zirasi dattvA pAdayo: praNipatya Aha. bhagavann anena kuzalamUlena saMsAre saMsaratyA mA bhUya: dAridryaM syAd iti. tasyA: prasAda- jAtAyAs tad ahar eva mAnuSyaM strIbhAvam atikrAntaM divyaM rUpam prAdurbhUtam. tadviSayaprativAsinA ca rAjJAgradevI sthApitA. kAlagatA deveSUpapannA. pazcime ’pi ca bhave campAyAm agraku- @100 likasya duhitA pratyAjAtA paramakalyANI sauvarNA cAsyA mAlA sarva- ratnamaNDitA zirasi sahasaiva prAsaiva prAdurbhUtA. mAtApitRbhyAM vismaya- jAtAbhyAm mAlinIty evAsyA nAma kRtam. yadA ca bhagavAn abhisambuddho rAjagRhAc campAm anuprApta:. sA copasaMkrAntA. tasyAz ca bhagavatA dharmadezanA kRtA pravrajitA cArhantI saMvRttA. sAha cittotpAdAd evAsyA mA me bhUyo mAlA bhavatv ity antarhitA. tAM ca dRSTvA vismayaprAptA devatA gAthAm anugAyate yathAha. dattvA tu palAlamayIm mAlAM sA mAlinI sugatasya caitye varakanakaratnamAlAM lebhe bodhyaGgamAlAM ca. ime daza guNA mAlApradAnasya. ##LXXIV##. katame daza guNA muktapuSpapradAnasya. ucyate. puSpa- bhUto bhavati lokasya. ghrANendriyaM vizuddhyati. kAyadaurgandhyaM samapaiti. saugandhyam prAdurbhavati. daza diza: zIlagandha: khyAtiM gacchati. abhigamanIyaz ca bhavati. lAbhI ca bhavati @101 iSTAnAM dharmANAm. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. ##a)## atra karNesumanasya pUrvajanmani prasAde jAte ekaika- puSpapradAnasya vipAko vaktavya:. yathA sa eva Aha. ekapuSpapradAnena azItikalpakoTaya: durgatiM nAbhijAnAmi buddhapUjAya tat phalam. ime daza guNA muktapuSpapradAnasya. ##LXXV##. katame daza guNA dIpapradAnasya. ucyate. pradIpabhUto bhavati lokasya. mAMsacakSur nazyati. divyacakSu: prAdurbhavati. avidyAndhakAraM vidhamati. jJAnAloka utpadyate. kuzalAkuzalAn dharmAn kSipram prajJAyA pratividhyati. saMsAre saMsarato ’vidy- AndhakAro na bhavati. mahAbhogaz ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. @102 ##a)## yathA coktam abhidharme cakravartisUtravibhaGge. kasya kar- maNo vipAkena rAjA cakravartI maNiratnam pratilabhate. dIrgharAtraM rAjJA cakravartinA dIpradAnAni pradattAni. pradIpaikadAnAni ca. andhakAre ratna pradIpA dhAritA. ye cakSuSmantas te samaviSa- mANi rUpANi pazyantu. Aha ca. buddhaprazastaM labhate ca cakSuz cakSus tu yasyottamahetubhUtam lokAvabhAsam bhavatIha rUpam pradIpadAnena jagaddharasya. tejo’dhiko nArtham udIkSaNIya: atIva tuSTa: zubhakarmadarzI samprApya saukhyaM divi ceha caiva vizuddhacakSu: prazamam paraiti. atrAryAniruddhasya dIpe divyacakSur RSINAM ca cakSUtpATana- mokSAyaNe vaktavyam. yathA dIpamAlApradAnena dIpaGkareNa bu- ddhatvam prAptam. yA ca zrAvastyAM cakSuvikalena pradIpamAlA kAritA. saprasAdo jAta:. praNidhAnaM kRtavAn. utthitasya cAsya yathA paurANaM cakSu: saMvRttam. ime daza guNA dIpapradAnasya. @103 ##LXXVI.## katame daza guNA gandhapradAnasya. ucyate. gandha- bhUto bhavati lokasya. ghrANendriyaM vizudhyati. kAyadaurgan- dhyam apaiti. saugandhyam prAdurbhavati. daza diza: zIlagandha: pravAti. abhigamanIyo bhavati. lAbhI ca bhavati iSTAnAM dharmANAm. mahAbhogas ca bhavati. svargeSUpapadyate. kSipraM ca parinirvAti. ##a)## yathoktam abhidharme cakravartisUtre. kasya karmaNo vipAkena rAjJAz cakravartina: strIratnasya romakUpebhya: zarIrAd gandho nirgacchati. tad yathA gandhasamudgakasya. dIrgharAtraM tayA striyA caityagarbhagRheSu gandhopalepanAni datAni. sura- bhINi ca puSpANi dhUpaz ca dattA:. stUpeSu ca gandhasnApanAni kRtAni. tasya karmaNo vipAkena rAjJaz cakravartina: strIratnasya zarIrAd evaMrUpo gandho nirgacchati. tad yathA gandhakaraNDasya. ime daza guNA gandhapradAnasya”. @104 ##LXXVII.## katame daza guNA: pravrajyAyA:. ucyate. putrabhArya- duhitRdhanatRSNAsya na bhavati. kAmasya parigraho na bhavati. araNyavAse prItim pratilabhate. buddhagocaraM sevate. bAlagocaraM vivarjayati. durgatigamanIyAn dharmAn vivarjayati. sugatigamanIyAn dharmAn sevate. devA asya spRhayanti. nityaM sugatavacane pra- vrajyAm pratilabhate. ime daza guNA: pravrajyAyA bhavanti. ##LXXVIII.## katame daza guNA araNyavAsasya. ucyate. saMgaNikA vivarjayati. pravivekaM sevate. dhyAnAlambanaM cittaM bhavati. na ca bahukarmakRtyatAm prApnoti. buddhAnAM smRtiM yAti. prItisukhasaumanasyaM kAyo na jahAti. antarAyAz ca na bhavanti. brahmacaryasya alpAyAsena samAdhim adhigacchati. uddiSTaM cAsya padavyaJjanaM na nazyati. yathAzrutAnAM dharmANAM vistareNAr- tham AjAnati. ime daza guNA araNyavAsasya. ##LXXIX.## katame daza guNA: paiNDapAtikatve. ucyate. caGkramo sya upArjito bhavati. gocaro’sya prahato bhavati. mAno. sya nihato @105 bhavati. AtmAnaM lAbhena yojayati. parAn puNye pratiSThApayati. zAstu: zAsanaM dIpayati. pazcimAyA janatAyA Aloka: kRto bhavati. sabrahmacAriNAm upaghAta: kRto na bhavati. nIcacittam upasthA- pitam bhavati. piNDapAtaparacittasya bhikSo: sarvA dizo ’pratikUlA bhavanti gamanAya. ime daza guNA: piNDapAtikatve. LXXX. daza vaizAradyAni. katamAni daza. ucyate. vizArado grAmam pravizati. vizArado grAmAn niSkrAmati. vizArada: piNDapAtam pari- bhuGkte. vizArada: pariSadi dharmaM dezayati. vizArada: saMgha- madhyam avatarati. vizArada AcAryopAdhyAyAn upasaMkrAmati. vizArado maitracitta: ziSyAn anuzAsti. vizAradaz cIvarapiNDapAta- zayanAsanaglAnapratyayabhaiSajyapariSkArAn paribhuGkte. grAhyaM cAsya vaco bhavati. imAni daza vaizAradyAni. karmavibhaGgasUtraM samAptam. @106 [BLANK]